In het zwarte land dat als eerste onafhankelijk werd in de wereld van het kolonialisme is weer brand. De laatste keer dat het straatarme Haïti in het nieuws was, was toen een aantal huurlingen het land binnentrad en de president executeerde. De internationale gemeenschap had relatief minder aandacht voor deze ongekende gebeurtenis in de regio, waarschijnlijk is een stuk moeheid ingetreden bij de landen wanneer het gaat om Haiti. Het schijnt maar niet goed te gaan in dit land.
Een zusterland dat ervan houdt om in de buurt van Haïti te hangen is ons land Suriname. De laatste 5 jaar zijn we vaker in de regionen van Haïti geclassificeerd dan voorheen. Het een en ander heeft te maken met politieke keuzes en kwaliteit van bestuur. Haïti is een land met een veel mooier en groter presidentieel paleis dan Suriname. Het voetbalteam is een kopje groter dan Suriname. Maar, Haïti staat bekend als een arm land. Het land is uitgebuit door regeerders onder andere door eigen mensen. Het land is eigenlijk de terreur van de familie Duvalier nooit meer te boven gekomen. Het land heeft te maken gehad met twee types rampen. Ten eerste en het meest vernietigend was de vloek over het land van de ‘wanbestuurders’, de politici die het volk met mooie woorden en met geweld heeft uitgebuit. Ten tweede heeft dit eiland te maken gehad met enorme natuurrampen. Maar, er is ook een hardnekkig gerucht van zwendel met middelen die de hele wereld op een gegeven moment begon te verzamelen om het eiland te redden. Ook de voormalige Amerikaanse president Bill Clinton en zijn vrouw Hillary zouden zich met hun weldadigheidsfonds daaraan schuldig hebben gemaakt. Dit is door Donald Trump gebruikt in zijn campagne tegen deze voormalige first lady en presidentskandidaat.
Regelmatig duiken er beelden van protesten en gewelddadigheden uit vanuit Haïti. De barbaarsheid die daarbij door fotografen wordt vastgelegd, is misschien tekenend voor dit eiland. Het zijn beelden zoals ze ook de wereld over gaan van landen uit Sub-Saharaans Afrika.
In Suriname hebben we al zeker sinds de jaren ’80 een Haïtiaanse gemeenschap. Deze waarschijnlijk eerste generatie vestigde zich in Saramacca en was voornamelijk actief in de landbouw. De volgende generatie integreerde geruisloos via onderwijs, sport en arbeid. De stroom Haïtianen in Suriname is continue gebleven. We hebben al geruime tijd bemiddelaars onder de Haïtianen die ervoor zorgen dat landgenoten in Suriname aankomen. Een deel is nog steeds actief, voornamelijk in de agrarische sector. Er is door de regering een redelijk ogende markt opgezet voor deze groep waar het publiek terecht kan om producten te kopen. Het was het gevolg van op straat ventende producenten. Er is een redelijke diplomatieke aanwezigheid vanuit Haïti in het land. De laatste keer dat Haïtianen in het nieuws waren, was met de zaak waar een zekere Haïtiaanse politicus of sponsor van de politiek, in verband werd gebracht met mensenhandel. Hij had minder overtuigend in de media verklaard dat hij landgenoten massaal hielp, tickets voor ze kocht, hotel voor ze betaalde en vliegtuigen voor ze charterde. Het werd toen weer duidelijk dat Suriname ook als springplank werd gebruikt naar Frans-Guyana en uiteindelijk Frankrijk. In Suriname is het niet uitgesloten dat de Haïtianen door werkgevers in bepaalde sectoren worden uitgebuit. Dat is mogelijk, omdat zeker in het begin deze groep moeite heeft met het Nederlands en het Sranantongo in Suriname. Feit blijft dat het blijft broeien in het land.
Caricom heeft ook relatief minder aandacht voor de ontwikkelingen in het land.
Oorspronkelijk werd het land bevolkt door indianen. De huidige bevolking van Haïti stamt grotendeels af van de Afrikanen die als slaven naar het land werden gebracht en spreekt Kreyòl, een op Frans gebaseerde taal. Daarnaast is er een kleine Franstalige groep van halfbloeden oftewel mulatten, nakomelingen van meestal een Franse vader en zwarte moeder, die de belangrijkste posities in het land innemen en aldus de elite vormen. Van oudsher zijn er veel spanningen en geweld tussen de mulatten en de zwarte meerderheid van de bevolking. Omdat het merendeel van de bevolking oorspronkelijk uit Afrika stamt, draagt het land nog steeds een Afrikaans karakter. Haïti heeft een bevolking van elf miljoen personen, die snel groeit. Er is veel kindersterfte en analfabetisme, aids zou er wijdverspreid zijn. Veel mensen verlaten het platteland en gaan in de steden wonen. Als gevolg van de armoede en de onrustige situatie waarin het land verkeert, is de emigratie vanuit Haïti, vooral naar de VS en de Dominicaanse Republiek, de laatste decennia aanzienlijk toegenomen.
Haïti is het armste land op het westelijk halfrond en een van de armste landen op aarde. Door decennia van geweld, onrust en natuurrampen kent het land nauwelijks enige economische ontwikkeling. De kloof tussen arm en rijk is enorm. Er werken ten minste vierhonderdduizend kinderen als slaven; zij worden restaveks genoemd. Er heerst een zeer hoge werkloosheid van rond de 70 procent. Ongeveer 80% van de bevolking leeft beneden de armoedegrens.
Het merendeel van de bevolking is werkzaam in de landbouw, er is maar weinig industrie. Door massale ontbossing en niet-duurzame landbouwmethoden worden grote delen van het platteland bedreigd door erosie en woestijnvorming. De eigen landbouwproductie neemt af en wordt verdrongen door goedkopere import. De infrastructuur van het land is zeer slecht. De VS is veruit de belangrijkste handelspartner. Haïti is sterk afhankelijk van leningen en giften vanuit het buitenland en leeft hoofdzakelijk van wat geëmigreerde Haïtianen naar hun vaderland terugsturen. Het land heeft veel buitenlandse schulden.
Het eens bloeiende toerisme is door de onrust in het land bijna niet meer aanwezig. De overheid is inefficiënt en grotendeels corrupt. Haïti is een van de corruptste landen in de wereld volgens de corruptie-index. Het leger was betrokken bij vele staatsgrepen, maar werd in 1995 ontbonden. Haïti is nu in het nieuws door een oorlog tussen twee rivaliserende bendes. Al bijna 100 mensen zijn de afgelopen dagen opgekomen door dit geweld. Het is onduidelijk waar de bendes om vechten en hoe ze surviven in economische zin. Het is wel bekend dat ze regelmatig mensen kidnappen voor lesgeld.
Haïti blijft een Caricom-land en hopen wij dat het geweld stopt, maar vooral dat een begin wordt gemaakt om structureel zaken te veranderen in het land.
