Het afgelopen jaar 2022 is geworden zoals ik had voorspeld. Het gaat slechter worden dan het jaar 2021 schreef ik een jaar geleden. Toen had ik namelijk het volgende geschreven: “Er zijn geen materiële voorwaarden aanwezig die moeten rechtvaardigen dat het in het komend jaar beter zal gaan………….
………Een ontwikkelingsstrategie ontbreekt. Ontwikkeling is modernisering is industrialisatie. Er moeten keuzes gemaakt worden en die ontbreken in het ontwikkelingsplan. De derdewereldlanden die de sprong hebben gemaakt naar eerste wereldland en naar meer ontwikkelde landen, hebben dat te danken aan een ontwikkelingsstrategie. Zij hebben dat gedaan op basis van state led development, resource based industrialization, energy based industrialization, export led development, institutional development, meestal een mix van het voorgaande……….”
En voortbordurend daarop kan ik u zeggen dat het jaar 2023 eerder slechter dan beter gaat worden.
Wat had het jaar 2022 te bieden
De pleitbezorgers van het IMF, Jethu Brothers en de VES, kwamen in het jaar 2022 aan hun trekken. En ook wij moesten eraan geloven. Het beproefde IMF recept, welke een garantie is voor mislukt economisch management zowel in de derde wereld als in Griekenland, werd op ons losgelaten. Het gevolg is dat de problemen eerder verergerd werden dan dat er verlichting kwam.
Daling koopkracht
Terwijl de economische bedrijvigheid dankzij Covid sterk afgenomen was werd de gemeenschap getrakteerd op prijsverhogingen. Wereldwijd hebben regeringen in het afgelopen jaar lastenverlichting voor zowel consumenten als het bedrijfsleven ingevoerd. Echter niet in Suriname, het is bij ons altijd de omgekeerde wereld. Het IMF heeft wereldwijd miljarden Amerikaanse dollars aan economisch zwakke landen geschonken om de recessie te lijf te gaan. Suriname kreeg 185 miljoen Amerikaanse dollars van het IMF en in plaats van dat geld te gebruiken om de economische bedrijvigheid op te krikken werd het aan de reserves van de centrale bank toegevoegd waar het niets doet, niets presteert, het is gewoon dood kapitaal.
Dure energie
Langer dan 12 jaar schrijf ik dat staatsolie prijssubsidie krijgt op de leverantie door haar van elektrische energie aan EBS. Daardoor onder andere zijn de tarieven van EBS te hoog. Ik schreef toen in een rapport aan de vakbeweging: “Het is ook belangrijk dat vastgesteld wordt dat EBS door de overheid (regering Venetiaan) gedwongen is om de 62% duurdere elektra van SPCS te kopen en daarmee prijssubsidie aan staatsolie mogelijk heeft gemaakt. Met name staatsolie pronkt met haar bijdrage aan de staatskas terwijl het in feite zo is dat het de consument is die via prijssubsidie op de veel te dure producten van staatsolie, brandstof en elektra, die bijdraagt aan de staatskas…… “ er is nogal royaal met subsidies omgesprongen, kennelijk zag het management van EBS in de kas van het Ministerie van financiën een gunstige melkkoe…..”.
Samenhangend daarmee is ook de constatering dat EBS zowel als staatsolie parasitaire bedrijven zijn die niet functioneren op zuivere bedrijfseconomische gronden zoals alle andere bedrijven in Suriname. Het zijn technisch economische en juridische monopolies die hun macht ongebreideld toepassen, om een steeds groter deel van de nationale koek voor zich op te eisen”.
Terwijl alle deskundige consultants zeggen dat de stroomtarieven te hoog zijn blijven die toch gehandhaafd.
Stijgende wisselkoers stijgende prijzen
De open kapitaalmarktoperaties hebben de koersstijgingen juist een flinke impuls gegeven. De banken hebben flink verdiend aan de open kapitaalmarktoperaties en ze gaan natuurlijk met de winsten hun eigen vermogen versterken. En dat gaan ze niet doen in SRD maar ze gaan Amerikaanse dollars kopen en die toevoegen aan hun eigen vermogen. Het IMF en de centrale bank hebben ons goed belazerd, ze hebben de koersen omhoog gejaagd, en de koopkracht teruggebracht tot op het minimum. De levensstandaard van 80% van de bevolking is daarmee ernstig benadeeld. Eigenlijk zijn de open kapitaalmarktoperatie een verkapte vorm van herkapitalisatie van de banken over de ruggen van de samenleving. En de regering kijkt ernaar maar doet niets.
Dan heeft men op de valreep besloten om btw in te voeren per 1 januari 2023. Elke koe van zondag weet dat prijzen de neiging hebben om te stijgen, prijsdalingen komen zelden voor. Dus we worden geconfronteerd met de zoveelste prijsverhoging. Zowel Hildenberg als Atta Mungra hebben voor de keus gestaan om btw in te voeren. Ik heb beide heren afgeraden om dat niet te doen. Ik heb de invoering van btw in Nederland in 1972 meegemaakt en ook die op Barbados. Wie de structuur en de cultuur van de handel in Suriname kent weet dat met btw de staat minder inkomsten gaat krijgen dan met de vigerende omzetbelasting. De discipline en efficiëntie bij de douane behoeft wel verbetering.
Het gevolg is dat de doelstellingen van het IMF namelijk begrotingsevenwicht monetaire evenwicht en wisselkoersevenwicht niet gehaald gaan worden, nooit gehaald gaan worden met de IMF receptuur. We merken dat de wisselkoers vrolijk stijgt zoals ik al langer dan 20 jaar geleden voorspeld heb. Intussen heeft er een enorme verarming van de samenleving plaatsgevonden, het bedrijfsleven is op sterven na dood, en de regering houdt zich bezig met reizen en andere vermakelijkheden.
Waardeloos economisch management
Er is sprake van waardeloos economisch management. De regering heeft geen enkele conceptie met betrekking tot de inrichting van de economie. Men heeft geen enkel oplossingsmodel om de heersende sociaal economische crisis te lijf te gaan. Al krijgt minister Albert Ramdin honderden miljoenen Amerikaanse dollars aan schenkingen, het maakt voor wat betreft de koopkracht van de burger geen ene sikkepit uit, al dat geld heeft geen invloed op de inkomensvorming.
De regering bedient zich van retorische overkill: diaspora kapitaal, investeerders in de rij, urgentie plan, herstelplan, stabilisatie fase, licht in de tunnel, uit het dal aan het klimmen, crisisplan, gespecialiseerd kader, commissies, werkgroepen, groei fase, koers stabilisatie, interventie, OMO(Open Markt Operations), IMF, IDB, buitenlandse missies, olie karta, wo set’eng, buitenlandse schulden herschikken, niet altijd in geld uit te drukken, isolatie verbroken….., echter zonder een samenhangend ideologisch kader en vooral zonder een ontwikkelingsstrategie en zonder een concreet ontwikkelingsplan is het resultaat nihil.
Waarom werkt het IMF model niet?
Er werd ons door de Jethu Brothers en door het VES voorgehouden dat als wij het IMF zouden afwijzen, de Surinaamse economie in een diepe dal zou terechtkomen. Beiden hebben ongelijk gekregen omdat ze met hun beweringen bewijzen dat ze geen benul hebben van hoe de Surinaamse economie in elkaar zit. Wij importeren voor meer dan 2 miljard Amerikaanse dollars per jaar terwijl wij formeel niet meer dan 600 miljoen Amerikaanse dollars verdienen. De lopende rekening is zwaar negatief en dat leidt tot een druk op de wisselkoers. De staat stelt niet meer zoals voor het jaar 2000 deviezen ter beschikking voor de import van alles en nog wat, sinds 2000 wordt 90% van de import betaald en verricht door de particuliere sector zelf. En dat gaat zo door met of zonder IMF.
Het IMF model werkt niet omdat het methodisch en conceptueel compleet foute boel is. Een economie is een organisch geheel. Als delen ervan niet goed werken dan heeft dat invloed op de rest van de economie. Het IMF bemoeit zich slechts met de monetaire en macro-economische sector van de economie. Echter het gaat slecht in de reële economie van lonen winsten werkgelegenheid koopkracht et cetera en als het daar slecht blijft gaan, daar gaan de doelstellingen van het IMF voor wat betreft monetair- begroting- en wisselkoersevenwicht niet gehaald worden. De reële economie en de monetaire-even economie zijn als communicerende vaten met elkaar verbonden.
Algehele conclusie: het jaar 2022 was een slecht jaar met geen lichtpunten, en als u denkt dat economen de sociaaleconomische problemen van Suriname gaan oplossen dan vergist u zich.
Richard B Kalloe
