Paramaribo 18 oktober 2022
Samenvatting van het gastcollege management en organisatie voor studenten van de middenkaderopleiding van SIVIS (Stichting Instituut voor de Vakbeweging in Suriname) gehouden is op 18 oktober 2022
Leiderschap is de bereidwilligheid om grote zaken te ondernemen en de vastberadenheid om deze tot een goed einde te brengen. Transformationeel leiderschap wordt geassocieerd met een sterke persoonlijke identificatie en de creatie van een gezamenlijke visie op de toekomst.
Een maatschappelijk probleem begint allereerst met het vaststellen van een onwenselijke situatie. Deze komt op de politieke agenda en vervolgens op de beleidsagenda.Het beleidsontwikkelingsproces kan beginnen en is een aangelegenheid van meerdere ministeries vanwege het feit dat de oorzaken altijd diverse bronnen hebben waarbij verschillende ministeries een aandeel aan hebben.
Er zijn verschillende taken en rollen tussen een leider (minister) en de top, midden en lager manager. De minister is de visionair en geeft de richting aan van het ministerie. De managers dienen ervoor te zorgen dat alle processen vlot verlopen. Deze hebben enkele tools tot hun beschikking om medewerkers naar de gewenste richting te sturen. Denk aan de wekelijkse of maandelijkse werkbesprekingen en de jaarlijkse functionerings- en beoordelingsgesprekken. Bij al deze gesprekken is het doel om te zorgen dat gemaakte afspraken m.b.t de werkzaamheden vlot en efficiënt verlopen.
Het is de taak van de HRM-er (gekwalificeerde personeelsfunctionaris) binnen elke ministerie om de hrm instrumenten zoals instroom, doorstroom en uitstroom in goede banen te leiden. Ook dient er aandacht te zijn voor de persoonlijke ontwikkeling van iedere medewerker. Wenselijk is dat medewerkers binnen en tussen ministeries om de vijf of tien jaar rouleren om te voorkomen dat men vastroest. Een belangrijke rol is weggelegd voor alle managers. Zij dienen continue getraind te worden voor de jaarlijkse functionerings-en beoordelingsgesprekken. Een adequate hrm beleid dient iedere werknemer te weten hoe deze functioneert. En bij slechts of onvoldoende functioneren dienen systemen ontwikkeld te worden om het functioneren te verbeteren. Totdat hij/zij normaal of goed presteert. Human resource management betekent immers menselijke talenten managen!!!
De overheid als olifant als metafoor is een log apparaat (moloch) en naar binnen gericht. De focus dient echter naar buiten gericht te zijn zodat zij in staat is de externe uitdagingen die op haar afkomt (globalisering, oil and gas etc) het hoofd te kunnen bieden. Het apparaat dient in beweging te komen, dit kan bv geschieden door topambtenaren van ministeries om de 5 of 7 jaar in de keuken van een andere ministerie te laten proeven. Dit kan vrijwillig maar kan ook gestimuleerd worden door de overheid (oprichten van een bestuursdienst bij binnenlandse zaken voor topambtenaren). Zij ontwikkelen een bredere scope op de nieuwe uitdagingen Veranderingen geschieden niet vanzelf maar gestructureerd. Lewin heeft een model ontwikkeld welke uit drie fasen bestaat: Unfreezing, freezing en moving. Deze zijn langdurige processen om medewerkers mee te krijgen in de nieuwe gewenste situatie .Pas nadat zij bewust zijn dat de oude werkwijze niet goed was staan zij open voor verandering. De vraag is dus hoe je een olifant leert dansen?
Tot slot zijn er verschillende leiderschapsstijlen: autoritair, democratisch en participerend. Deze stijlen zijn gelinkt aan de X en Y theorie van McGregor: Bij x zijn mensen lui welke als negatief wordt ervaren door de leider en bij Y worden mensen als creatieve wezens ervaren welke dan als positief wordt ervaren. Tot slot hebben Blake and Mouton een leiderschapsdiagram ontwikkeld waarbij leider mens of resultaatgericht kan zijn. De perfecte leider is degene die de juiste balans vindt tussen mens en resultaat.
Drs. Just van Niel is bestuurskundige en oud docent bestuurskunde/overheidsmanagement van de Haagse hogeschool.
In 2010 ontving hij een award voor de beste docent van deze hogeschool.
SIVIS
