Keti Koti 1863-2022
Sarnami Hai
De eerste Brits-Indische contractarbeiders hebben Paramaribo nooit gezien. Zij werden bij aankomst in Suriname afgezet in Nieuw-Amsterdam Commewijne. Tijdens volksgesprekken werd getracht een voorstelling van de gevoelens van de contractarbeiders bij aankomst in Suriname te maken. Wat wisten zij over Suriname? “Niets, stel ik me voor. De contractarbeiders werden als minderwaardige onderdanen, lijfeigenen gezien en behandeld. Zij hadden naast hard werken onder barre omstandigheden niets in te brengen.”
Wat hadden zij zich voorgesteld?
“Het waren ontheemden die niet wisten waar ze naartoe gingen. Ze verkeerden in volslagen onzekerheid. De kennismaking met Suriname moet een shocktoestand zijn geweest. Zeker weten, dat hun geen tijd werd gegund om te klimatiseren. Direct na aankomst was het werken geblazen.”
Hoe werd de bevolking die zij aantroffen ervaren?
“De hokjespolitiek oftewel apartheid deed er alles aan om te voorkomen dat de vrijgemaakten en de nieuwelingen met elkaar in contact kwamen. Er werden lange werkdagen gemaakt. Tijd voor kuieren was er niet. De vrijheidsbeweging van beide groepen was aan banden gelegd. Ze waren gebonden aan hun werkplaats en mochten zich niet vrijelijk bewegen op het grondgebied van Suriname. Degenen die dat zonder toestemming waagden belanden in de gevangenis.”
Hoe ervaarde de plaatselijk bevolking hun komst?
“Aan beide kanten werd in het duister getast. De angstvalligheid waarmee het gouvernement te werk ging bij het in standhouden van de apartheid kweekte bij de nieuwelingen ongetwijfeld angst voor de andere bevolkingsgroep op.”
Hoe verliep de integratie?
“De laatste Brits-Indische contractarbeiders arriveerden in 1916. En kwamen direct na hun aankomst in een politiek-maatschappelijke maalstroom terecht. In de late jaren van 1940 en de vroege jaren 1950 ontpopten Jopie Pengel, Jagernath Lachmon en Iding Soemita zich als volksleiders.”
Eenheidsfront
“De creolen waren voor een goed deel protestanten. De Mulatten verenigden zich met de katholieke Progressieve Surinaamse Volkspartij in het Eenheidsfront. In 1955 won het Eenheidsfront alle tien zetels in Paramaribo. De NPS won slechts twee zetels in het hele land.”
Bondgenootschap
“Op dit punt in de geschiedenis bood Lachmon aan Pengel tijdens tussentijdse verkiezingen in het District Saramacca een verkiesbare plaats aan. Zo schoof Pengel aan bij de volksvertegenwoordiging. Lachmon besefte dat hij een bondgenoot nodig had om tegengewicht te bieden aan de machtswellustige mulatten van het Eenheidsfront geleid door David Findley.”
Kleine jongens
“Pengel en Lachmon werkten in het wederzijds belang samen. Lachmon: ‘Het Parlement van die tijd noemde ons kleine jongens, dat wij welkom waren om te zitten in het parlement, maar niet om iets te zeggen. Wij moesten onze mond houden.”
Verbroederingspolitiek
“De verbroederingspolitiek ging niet alleen om meerderheid en minderheid. De kunst lag in het houden van een evenwicht in de verdeling van de macht. Het bestuur van het land werd broederlijk verdeeld. Het was belangrijk, dat de bevolkingsgroepen zich betrokken en vertegenwoordigd voelden in het bestuur van het land. Het kiesstelsel waar Suriname nu van af wil, is gebaseerd op de verbroederingspolitiek.”
Onderwijs heeft integratiepotentie
“In 1890 werden scholen speciaal voor kinderen van Hindoestanen, opgericht, de zogenaamde ‘Koelie Scholen’. De kerken lieten zich in met onderwijszaken. De Evangelische Broeder Gemeente en de Katholieke Missie boden aan kinderen van contractarbeiders aan om in Paramaribo te studeren. Tot de dag van vandaag vervullen internaten voor districtskinderen deze dienst.”
Kondreman
“Het onderwijs heeft integratie potentie. Ik denk dat de huidige generatie beter beseft wat er van een kondreman verwacht wordt. De Surinamer weet nu beter wat zich in de maatschappij en in de wereld afspeelt en dat een ieder zijn verantwoordelijkheid moet waar maken.”
Geloof in de toekomst
“Ik ben van oordeel, dat wij een goede toekomst tegemoet gaan, omdat zaken als rechtsstaat, mensenrechten, goed bestuur en andere nationale aangelegenheden waarmee wij ons op dit moment bezighouden, ertoe zullen leiden dat wij er beter van worden.”
Wordt vervolgd.
HD
