Bij gebrek aan correspondent banken blijken sommige algemene banken al tien tot vijftien jaren hun vreemde valuta bij de Centrale Bank van Suriname (CBvS) te deponeren, die beheersdaden hierover heeft verricht. Aangezien de internationale reserve, minus buitenlandse leningen, relatief bijna nihil is, weten geen van deze algemene banken precies hoeveel van hun gestorte valuta nog beschikbaar is. De voorgeschiedenis leert dat het oude systeem, waarbinnen de CBvS in de afgelopen tientallen jaren heeft gefunctioneerd, allerlei inadequate, inconsistente en ondeugdelijke praktijken heeft voortgebracht. De discussies over technische begrippen zoals monetaire financiering, non-compliance, solvabiliteit, het al of niet vertrappen van wet- en regelgeving en overheidsbemoeienis spreken gemiddelde burgers niet aan. Zij merken dat alleen aan prijsstijgingen, devaluaties, slechte infrastructurele voorzieningen, toenemende schaarste aan goederen en beperkingen om contant over hun eigen geldmiddelen te beschikken. Vanuit deze voorgeschiedenis bezien, is het begrijpelijk en zelfs verstandig dat zowel burgers, individuele deskundigen als beroepsorganisaties met wantrouwen het bericht van de Surinaamse Bankiersvereniging (SBV) hebben ontvangen. Dit bericht houdt onder meer in dat voortaan onder bepaalde voorwaarden, vastgelegd in een nieuw Algemeen Voorschrift, een deel van de vreemde valuta kasreserves van alle algemene banken onder toezicht van de CBvS geplaatst zal worden. Daarenboven heeft de samenwerkingsovereenkomst tussen het ministerie van financiën en de nieuwe leiding van de CBvS de zelfstandigheid van dit laatste instituut beknot.
Vreemde Valuta Kasreserves
Met het oog op de taken van de CBvS om de interne en externe stabiliteit van ons financieel systeem en het internationaal en nationaal betalingsverkeer te garanderen, komen de strikte voorwaarden opgenomen in het nieuwe Algemeen Voorschrift ‘Kasreserve regeling voor deviezenbanken in Suriname betreffende het vreemde valutabedrijf’ heel goed van pas. Dit Voorschrift vervat namelijk een nieuw systeem van plichten, rechten en maatregelen van de algemene banken en de CBvS, dat de gegronde angst over het risico en de veiligheid van vreemde valuta deposito’s zou moeten wegnemen. Bovendien kan hierdoor ook het vertrouwen in het financieel systeem worden hersteld en opgevoerd. Onder de strikte voorwaarden van dit nieuwe systeem is ingestemd om 50 procent van de vreemde valuta kasreserves in USD en 100% in EUR van de algemene banken onder beheer van een commissie op respectievelijk een rekening van de CBvS bij de Amerikaanse Federal Reserve en bij De Nederlandsche Centrale Bank te storten. Enkele van deze strikte voorwaarden zijn eerder geëist door de SBV en verschenen in een persbericht, die hieronder volledigheidshalve worden herhaald:
a) De vreemde valuta kasreserve middelen worden op aparte bankrekeningen van de CBvS geplaatst bij een buitenlandse bank met minimaal een A rating. Deze middelen zijn alleen bedoeld als reserve voor de banken; het mag nergens anders voor worden aangewend (zgn. ‘ring-fencing’);
b) Het beheer wordt gevoerd door een commissie met daarin vertegenwoordigers van het bankwezen, pensioenwezen, verzekeringswezen en de CBvS;
c) Reguliere beleggingen van de kasreserves mogen alleen worden gepleegd in het buitenland en alleen in liquide instrumenten met minimaal een A rating;
d) De beleggingen en middelen worden periodiek gerapporteerd aan de banken waarbij de cijfers worden opgesteld door een externe accountant;
e) Het rendement op de kasreserve mag niet teruglopen ten opzichte van de huidige situatie;
f) De middelen en de beleggingen zijn te allen tijde zodanig gestructureerd dat indien noodzakelijk, de banken altijd over hun liquiditeiten kunnen beschikken;
g) De afspraken worden vervat in een richtlijn of voorschrift van de CBvS.
De Hamvraag
De CBvS en SBV beogen aldus om een positieve draai te geven aan het oude systeem, dat ‘bad governance’ straffeloos mogelijk maakte. De kasreserves lagen immers al voor een groot deel bij de CBvS, echter zonder dat er voorwaarden waren gesteld waardoor het nu niet bekend is wat er met deze reserves is gebeurd. De hamvraag is natuurlijk of dit nieuwe systeem bad governance juridisch afdoende kan voorkomen of eventueel kan corrigeren. Met de beschikbare informatie moet hierop vooralsnog ontkennend worden geantwoord. Om transparantie te betrachten en te kunnen beoordelen, zal bij het niet naleven van de onderhavige strikte voorwaarden de SBV de overtredingen in kwestie publiekelijk kenbaar moeten maken. Hoewel een deel van de bevoegdheden van de CBvS is overgedragen aan de commissie als voormeld, zijn voor zover bekend er (nog) geen maatregelen getroffen die wettelijk de strikte naleving van alle gemaakte afspraken in dit kader tijdig kunnen afwingen. De voorgeschiedenis, die hierboven gekenschetst is, inclusief de gepleegde handelingen in de praktijk, mag je niet negeren als je structureel, succesvol en duurzaam wilt ondernemen. Dezerzijds wordt dan ook gepleit voor aanvulling van de strikte voorwaarden met wettelijke instrumenten om handhaving van de gemaakte afspraken te bevorderen en te borgen. De inachtneming van deze aanbeveling/voorwaarde is onmisbaar aangezien er niemand aan de bel getrokken heeft bij de constatering van de tekortkomingen om de 40 aanbevelingen van de Caribbean Financial Action Task Force (CFATF) uit te voeren!
Dr. Roy I. Bhikharie, PhD
Bedrijfsonderzoek & Management
