Vandaag wordt door de internationale wereldgemeenschap en ook Suriname de Wereld Oceanendag herdacht. Deze dag is als herdenkingsdag per 8 juni 2009 aangewezen door de VN. De Verenigde Naties hebben dat besluit in 2008 als “World Oceans Day” in resolutie 63/111 aangenomen. De aanleiding was het VN-Klimaatverdrag over Milieu en Ontwikkeling, dat in 1992 te Rio de Janeiro aangenomen werd. Suriname is partij bij het verdrag. Over de oceanen zijn er bij Surinamers weinig besef. Surinamers zijn geen oceaanmensen. Dat blijkt ook uit de sectoren waar de oceanen aan de orde komen zoals de zeevisserij. Deze sector wordt beheerst door buitenlanders, Surinamers hebben actief niets in de melk te brokkelen. Wanneer internationaal over oceanen wordt gesproken dan heeft men het over de gevaren, de bedreigingen en de kansen. De zee biedt voeding, de zee is een transportgebied, de zee is tegelijkertijd een bedreiging in het kader van de zeespiegelstijging en tsunami’s, maar zelf is de zee ook het slachtoffer van zware vervuiling. Wanneer we praten over de zee dan hebben we het over de flora en de fauna, en het uitsterven van soorten door overbevissing en door vervuiling. In Suriname zijn deze fenomenen niet onbekend, maar wij hebben zwakke structuren en een laag besef wat de oceaan beseft. Suriname draagt bij aan de vervuiling van de zee. We zijn niet in staat om de overbevissing en milieuonvriendelijke vispraktijken goed te monitoren. We hebben een zeer zwak datacollectiesysteem en we hebben geen pressiegroepen in de civil society die opkomen voor de zee in relatie tot het overheidsbeleid en de private sector. We hebben een Maritieme Autoriteit Suriname die zich, wellicht vanwege haar wettelijke beperking, niet opwerpt als de ‘champions of the sea’. Inmiddels is wel onderkend dat de oceanen van essentieel belang zijn voor de voedselzekerheid en gezondheid, het voortbestaan van alle leven en de veerkracht van het klimaat die van cruciaal belang zijn voor onze biosfeer. De internationale dag is uitgeroepen als kans om de internationale gemeenschap hier aandacht voor te vragen. Een punt dat steevast aan de orde is, is de vervuiling van de oceanen door vooral plastic, maar ook sigaretten. Overbevissing is eveneens een belangrijk punt, ook belangrijk voor Suriname die op dit stuk veel te verliezen heeft. Het probleem van overbevissing heeft in Suriname aan de ene kant te maken met een capaciteitsgebrek door het negeren van gekwalificeerd kader, en aan de andere kant heeft het te maken met corruptie. Tussen 1989 en 2007 zijn meer dan 25 miljoen sigaretten in zee gegooid, is eens vermeld in een rapport door onderzoekers. Ruim 9 miljoen plastic zakken, een even groot aantal deksels en nog eens zoveel dozen vonden hun weg naar de oceaan. Ook plastic bestek (ruim 7 miljoen stuks) en roerstokjes (4,5 miljoen) vervuilen de zee, net als meer dan 2 miljoen stukken touw. Zeventig procent van het aardoppervlak bestaat uit oceanen en zeeën.
Er zijn 5 verschillende oceanen op de wereld: de Stille of Grote Oceaan, de Atlantische Oceaan, de Indische Oceaan, de Noordelijke IJszee en de Zuidelijke. Deze laatste twee zeeën spelen een grote rol in de zeespiegelstijging. Het zwerfvuil in de oceanen en zeeën bestaat vooral uit plastic. Flessen en tassen van dit materiaal vormen wereldwijd meer dan 80 procent van het afval in open water. Op sommige plaatsen, zoals in de Middellandse Zee, is de sigaret echter ook prominent aanwezig. Op vijf locaties in de wereldzeeën drijft een heleboel plastic, denken onderzoekers, vooral op plaatsen waar diverse zeestromen in een cirkelvormige beweging samenkomen. Schattingen van de omvang van dit afvalkerkhof in de Grote of Stille Oceaan variëren sterk. Volgens de laatste berekeningen omspant deze ‘kunststofarchipel’ een gebied van twee keer de Amerikaanse staat Texas. Het gaat om een drijvend vuilniscontinent ‘plastic soep’ die gaat tot meters onder de zeespiegel. Afval in zee is een van de grootste gevaren voor onze oceanen en het is volledig te voorkomen. Vooral het plastic is een grote bedreiging voor dieren in zee. Veel zeeschildpadden zien plastic zakken aan voor kwallen en eten ze op. Vogels krijgen kleine stukjes plastic binnen, en ook vissen krijgen deeltjes binnen. De giftige stoffen uit plastic kunnen daarom ook bij mensen terechtkomen, omdat vis veel gegeten wordt. Vissers hebben schade aan hun netten, toeristen blijven weg van vieze stranden en schoonmaakacties zijn erg duur. Recent is in het kader van de Olympische Spelen ook aan de orde gekomen de vervuiling in de Braziliaanse wateren. Volgens het milieubureau van de VN moeten dunne plastic zakken per direct verboden worden. Met betrekking tot plastic is mede dankzij de bijdrage van de Consumentenkring Suriname een besef ontstaan, dat we niet altijd voor inkopen plastiek kunnen gebruiken. Maar we zijn er nog lang niet. De grootste uitdaging is dat we baas moeten zijn in onze eigen wateren. Dat is nu nog niet het geval. We moeten niet vergeten dat de oceanen ook een oplossing bieden voor ons economisch probleem: we kunnen een groter aandeel opeisen in de visserij en voorkomen dat onze visgronden worden leeggeroofd en de broedplaatsen worden vernietigd.
