Oppositie denkt Maduro via wijziging constitutie af te kunnen zetten
De assembleeverkiezing van begin december 2015 heeft tot een politieke aardverschuiving in Venezuela geleid. De voorheen machteloze neoliberale oppositie is vanuit het niets ‘de noche a la manana’ dé bijna alles bepalende politieke factor in het land geworden. Deze oppositie, verenigd in la Mesa de la Unidad Democratica (MUD), is erin geslaagd om zeggen en schrijven 112 van de 167 zetels te bemachtigen. Bij een handhaving van het aantal van 112 zetels beschikt de MUD over een gekwalificeerde tweederde meerderheid in de Venezolaanse Nationale Assemblee.
De Chavistische regeringspartij, beducht voor deze gekwalificeerde meerderheid, probeert intussen met man en macht om dit magische aantal van 112 naar beneden bijgesteld te krijgen. Zij heeft de uitslag van een viertal districten, waarvan drie door de MUD zijn gewonnen, met succes bij de Suprême Court aangevochten. Het Hof, een regeringsbolwerk, heeft de toelating van de vier gekozenen aangehouden, totdat de resultaten van het onderzoek naar vermeende onregelmatigheden, bekend zijn. Nettoresultaat van dit alles is dat de MUD, in ieder geval voor het moment, de gekwalificeerde meerderheid moet ontberen. Hetgeen haar vermogen tot effectieve ondermijning van de regering toch substantieel ondergraaft.
Met een gekwalificeerde meerderheid kan DNA de constitutioneel gelegitimeerde bevoegdheid van de president om, ‘als de urgentie dit gebied’, het land per decreet te regeren, blijvend neutraliseren. Met een gekwalificeerde meerderheid kan DNA zowel de vicepresident als de Raad van Ministers ontslaan. Met een gekwalificeerde meerderheid kan de oppositie de leden van De Onafhankelijke Verkiezingsautoriteit per onmiddellijk op non actief zetten. Met een gekwalificeerde meerderheid kan DNA het (Chavistische!) Constitutioneel Hof naar huis sturen en dit instituut met haar welgevallige rechters bemensen. Met een gekwalificeerde meerderheid kan DNA een Grondwetgevende Vergadering organiseren en deze vervolgens belasten met het herschrijven van de Venezolaanse grondwet. U ziet welk een verschil de interventie van het Constitutioneel Hof, terzake de vier (voorlopig)geneutraliseerde assembleeleden op het politieke reilen en zeilen in het land heeft. Het scheelt echt veel meer dan een slok op een borrel.
Intussen worden de messen aan beide kanten vlijmscherp geslepen en maakt men zich op voor ‘el acto final’. Voormalige presidentskandidaat, aspirant presidentskandidaat en gouverneur van de provincie Miranda, Henry Capriles wil iedere twijfel of misverstand over zijn intenties vermijden: “Ha llegado el tiempo constitucional de revocar el mandato de Nicolaas Maduro. El Supremo Constitutional no tiene nada de Supremo y menos de Justicia” (Het constitutionele moment is aangebroken om Nicolaas Maduro naar huis te sturen. De Suprême Court is een orgaan dat noch Suprême is noch rechtvaardig oordeelt). Dit vernietigend oordeel van Capriles over toch de hoogste Rechterlijke Macht van het land, is een loepzuivere weerspiegeling van de actuele politieke barometer in onze Zuid-Amerikaanse buurstaat. De oppositie ruikt bloed en wenst deze geur op de meest korte termijn in tastbare resultaten omgezet te zien. De discussie centreert zich enkel nog om het meest probate ‘verdelgingsmiddel’.
Voor Capriles is het een uitgemaakte zaak: hij kiest, met een verwijzing naar de zeer precaire economische situatie van het land, voor een ‘Referendum Revocatorio’. Een Referendum Revocatorio is eigenlijk een act in twee delen. Deel één houdt in dat vier miljoen kiesgerechtigde Venezolanen dienen in te stemmen met de eis tot het organiseren van een ‘ontheffingsreferendum’. Bij verkregen toestemming volgt dan deel twee, het ‘ontheffingsreferendum’. Dit ‘ontheffingsreferendum’ ‘zal als insteek hebben: de onmiddellijke vervanging van de zittende president. Voor een succesvol eindresultaat bij dit ja/neen ‘ontheffingsreferendum’ zijn volgens experts minimaal acht miljoen ja-stemmers nodig. Wordt dit aantal gehaald, dan wordt er in het laatste kwartaal van 2016 een nieuwe presidentsverkiezing georganiseerd.
Capriles gaat er gevoeglijk vanuit dat hij in zijn doelstelling zal slagen en dus tot nieuwe president van het land zal worden gekozen. En precies hier dienen zich binnen de MUD de eerste serieuze verschillen van mening aan. De Venezolaanse oppositie is op de keper beschouwd eigenlijk een carbon kopie van onze huidige Surinaamse oppositie. Er is ook daar, evenals bij ons, geen eenduidige oppositie met een algemeen geaccepteerde en onomstreden politieke leider. Er zijn ook daar, evenals bij ons, meerdere f(r)acties actief met elk hun eigen geheime politieke agenda. Het enige waar men het, evenals bij ons, over eens is en wat de boel bij elkaar houdt, is de vernietiging van het Chavisme en de onmiddellijke verwijdering van de gemeenschappelijke vijand Nicolaas Maduro(bij ons: Bouterse) uit de presidentiële zetel.
Zo strijdt bijvoorbeeld een Lilien Tintori voor de onmiddellijke in vrijheidstelling van haar levenspartner, de stokebrand Leopoldo Lopez, die wegens ‘multipele moord’ een 14-jarige gevangenisstraf uitzit. Volgens ‘De Internationale’ is hier aantoonbaar sprake van een politieke veroordeling, die per onmiddellijk ongedaan dient te worden gemaakt. Voor Tintori is het een uitgemaakte zaak, dat Lopez, na zijn invrijheidstelling en daaropvolgende verkiezingen linea recta naar Mira Flores, het presidentiële paleis zal verkassen. Binnen een substantieel deel van de oppositie leeft echter de overtuiging, dat deze Lopez de basisvaardigheden benodigd ter uitoefening van het presidentiële ambt ten enenmale ontbeert. Zij zien in hem, terecht!, een ongeleid projectiel, een opgewonden standje, een stokebrand: goed om het vuur aan te steken en deze daarna op commando laaiende te houden. But that’s about it! Het presidentschap vraagt namelijk, zo stellen zij, met name onder de huidige omstandigheden, bovennormale leiderskwaliteiten. Leiderskwaliteiten die deze Lopez eenvoudigweg niet in huis heeft.
Deze eerste positionering van de verschillende facties binnen de MUD en de mogelijk aanstaande ‘civil war’ daarbinnen, is de Chavisten niet ontgaan, getuige de reactie van hun fractieleider in DNA, Héctor Rodríguez: “Algunos sectores de la oposición Venezolana creen que este momento es el que les permite aspirar a Miraflores y lo que vemos en ellos es una pelea por ver quién es el candidato, quien es más radical.” (Sommige sectoren van de Venezolaanse oppositie zijn van mening, dat dit het moment is om hun presidentiële ambities te etaleren (Miraflores is het presidentiële paleis). En wat we bij hen waarnemen, is de ontbranding van een strijd om zich als de meest radicale kandidaat te profileren.)
Nicolaas Maduro laat het er intussen evenmin opzitten. De oppositie had aangegeven – strategische blunder! – dat zij, direct na de inauguratie van de nieuwe DNA, via een in te dienen motie, de Centrale Bank zou dwingen om alle belangrijke monetaire data per ommegaande aan haar instantie ter beschikking te stellen. De president heeft, daarop anticiperend, via een ‘last-minute’ interventie, dat wil zeggen één dag voordat de nieuwe DNA zou aantreden, de terzake vigerende wet dusdanig gewijzigd, dat de Centrale Bank niet langer aan dit verzoek hoeft te voldoen. De wet is met andere woorden dusdanig door de Chavisten geamendeerd, dat de Centrale Bank probleemloos de opgevraagde informatie, met een verwijzing naar ‘het nationale belang’, mag weigeren. De oppositie heeft onlangs een initiatief-wetsvoorstel aangenomen, waarmee de onmiddellijke invrijheidstelling van tientallen buitenparlementaire politici en activisten wordt gelast. De president heeft, zoals hij van tevoren luid en duidelijk had aangegeven, geweigerd om deze ‘amnestiewet’ te ondertekenen, waarmee hij dus zijn de facto veto tegen de beoogde invrijheidstelling heeft uitgesproken.
De oppositie wijst intussen fijntjes op het nettoresultaat van 17 jaar Chavistische alleenheerschappij: “Las filas para comprar alimentos se han agrandado, no hay comida y la crisis sanitaria es muy terrible”(De rijen om eten te kopen zijn alsmaar langer geworden, er is geen eten en de crisis in de gezondheidszorg is ronduit verschrikkelijk). De onteigening van een aantal bekende particuliere bedrijven heeft tot een ongekende kapitaalvlucht geleid en Venezuela bijgevolg in een economische ruïne veranderd. Venezuela kende in 2015 een inflatie van – ja, u leest het goed! – 100 procent en een daling van het Bruto Nationale Product met 10 procent. Ik zal u de – door de regering geaccordeerde! – internationale prognoses voor 2016 besparen. Je wordt er echt niet vrolijk van. De oppositie wijst daarnaast op de aanhoudende verkwisting van de staatsfinanciën, de alweer verhoogde begroting voor het ministerie van defensie, de ongecontroleerde groei van de bureaucratie en de aanhoudende pesterijen van haar (assemblee)leden door de Chavisten.
Een van de belangrijkste problemen van Venezuela is de bijna exclusieve afhankelijkheid van een enkel exportproduct: olie. Zelf houd ik staande, dat het niet zozeer de sterk gedaalde internationale prijs per barrel is, die de economische malaise in het land veroorzaakt heeft, maar de structurele afwezigheid van een prudent economische beleid in tijden van economische voorspoed. Zeg: kennen wij dit niet ergena van?? Diversificatie van de productie zou de sleutel tot het herstel van de economie moeten zijn. Maar de eerlijkheid gebiedt te erkennen, dat je dit niet ‘de noche a la manana’, oftewel van de een op de andere dag voor elkaar krijgt. Veel Venezolanen hebben ruiterlijk toegegeven dat ze bij de assembleeverkiezing van december jl. op de oppositie hebben gestemd, omdat ze moe zijn van de aanhoudende tekorten van de basisgoederen van levensonderhoud, de lege schappen in de supermarkten en de eindeloze lange rijen, ter verkrijging van deze basis levensgoederen. Voor de goede orde: wij hebben het hier over brood, melk, suiker en thee.
De oppositie pleit intussen voor de onmiddellijke opheffing van de van hogerhand opgelegde prijscontroles. Zij beschouwt dit, tegen beter weten in, zo ongeveer als het panacee voor alle aangerichte economische schade. Maar…… opheffing van de prijscontroles betekent in de onderhavige situatie van economische schaarste per definitie dat de prijzen voor de basisgoederen resoluut zullen stijgen. Voor de armere Venezolanen, nog altijd de meerderheid van het electoraat, betekent dit op korte termijn dus niet veel goeds. Een conflict met de door hun met overtuiging in het zadel geholpen oppositionele wetgevers ligt dus in het verschiet. Neemt u van mij aan dat de politieke strategen onder de Chavisten deze analyse ook zullen hebben gemaakt. Neemt u eveneens van mij aan dat zij, als de tijd daar is, hier handig op zullen weten in te spelen…….Wordt vervolgd!
mr. drs. Guno Rijssel
