“No Kwik” is de campagne waarmee de Surinaamse overheid een halt wil toeroepen aan het gebruik van kwik in de kleinschalige goudindustrie. Het gebruik van kwik bij het delven van goud in Suriname is al jaren controversieel. Officieel is de import van kwik sinds 2006 verboden, maar op de goudvelden wordt de giftige stof nog vaak gebruikt. Bovendien is er geen wettelijk verbod op het gebruik van kwik. Om Surinamers bewust te maken van de gevaren van kwik, lanceerde de Surinaamse regering vorige maand de overheidscampagne ‘No Kwik’. De campagne wil de bevolking bewust maken van de gevaren van kwikvervuiling via verschillende media zoals de internetsite “nokwik.sr” en voorlichtingsfilms in bioscopen. De campagne wordt gefinancierd door ngo’s waaronder Suriname Conservation Foundation, Wereldnatuurfonds en beroepsorganisaties zoals Small Grants Program.
Het Nationaal Instituut voor Milieu en Ontwikkeling in Suriname (Nimos) werkt momenteel ook aan een document om de overheid te assisteren bij het nemen van de beslissing om het kwikverdrag te tekenen. Het gaat bij deze om het zogenaamde Minamata-verdrag. Dit verdrag is genoemd naar de Japanse stad waar een chemiebedrijf tussen 1932 en 1968 kwik in het afvoerwater loosde, waardoor duizenden omwonenden een zware kwikvergiftiging opliepen. Het verdrag werkt ernaartoe om vanaf 2020 de belangrijkste producten die kwik bevatten, te verbieden, zoals batterijen, lampen en thermometers. Ook aan het gebruik van het kwikhoudend amalgaam door tandartsen en het verwerken van kwikafval zullen er eisen gesteld worden. Wereldwijd draagt vooral de kleinschalige goudwinning bij aan de vervuiling van het milieu door kwik. Volgens Nimos zijn in Suriname vooral de groepjes goudzoekers in het oosten van Suriname en de kleine goudverwerkingsbedrijfjes in de hoofdstad Paramaribo een grote oorzaak van kwikvervuiling. Het Minamata-verdrag beoogt daarom een verbod op kwikmijnbouw te verwezenlijken, een sector die in Suriname de grootste kwikvervuiler is. Het Minamata-verdrag zou richting kunnen geven. Inmiddels hebben in oktober 2013, 147 landen dit verdrag getekend. Suriname is daar nog niet bij. Om een gedegen advies uit te brengen, heeft het Nimos consultatierondes gehouden met wetenschappers, vertegenwoordigers van de overheidssector, goudverwerkingsbedrijven, kleinverbruikers, goudopkoopbedrijven en internationale organisaties.
Kwikgebruik in Suriname
Kwik, ook wel ‘quick silver’ genoemd, is een zware, zilverwitte vloeistof, welke heel weinig in vrije vorm in de natuur voorkomt. In pure vorm, staat kwik bekend als ‘elementaire’ of ‘metallische’ kwik. Het is het enige metaal dat bij kamertemperatuur vloeibaar is en bij het verbranden verandert in damp. Met behulp van kwik kunnen edelmetalen (z.a. goud) worden gewonnen. Neem een paar stukken gesteente met gouderts. Sla ze kapot in kleine stukjes en meng de fijngemalen stof met kwik. Het kwik bindt zich snel aan het goud en vormt een amalgaam met het edelmetaal. Warm het amalgaam op een vuur en wacht tot het kwik verdampt. Dit uiterst giftige recept wordt al eeuwen gebruikt als goedkope oplossing om goud snel zuiverder te maken, maar is tegelijk onnoemelijk schadelijk voor mens en milieu. In Suriname, waar de goudsector een aanzienlijk deel uitmaakt van de economie, is de praktijk nog steeds gangbaar. De gevolgen van de verbranding van kwik zijn ingrijpend. Door het opwarmen van kwik komen dampen vrij die bij inademing erg schadelijk zijn voor het zenuwstelsel. De andere kwikdeeltjes komen in de atmosfeer terecht, waar ze door neerslag terug in de waterlopen komen. Daar zijn het vooral vissen die hoge concentraties consumeren. De vissen belanden uiteindelijk op het bord van de plaatselijke bevolking, waardoor zij onder andere last krijgt van verminderde vruchtbaarheid, neurologische en psychische ziektes en evenwichtsproblemen.
Uit een onderzoek dat met steun van de VN bij goudverwerkingsbedrijfjes in Paramaribo werd gedaan, blijkt dat vooral omwonenden gevaarlijke hoeveelheden kwik binnenkrijgen bij de productie en verwerking. Zo konden onderzoekers bij één goudwinkel kwikniveaus van 60.000 nanogram per kubieke meter optekenen, wat ver boven de wettelijke gezondheidsnorm ligt. In Suriname zijn er geen wettelijke regels met betrekking tot het gebruik van kwik. Kwik is wel opgenomen in het Besluit Negatieve Lijst, wat inhoudt dat voor het importeren van kwik ontheffing moet worden aangevraagd bij de afdeling Invoer, Uitvoer en Deviezencontrole van het ministerie van Handel en Industrie.
