Het regenseizoen is weer in volle gang en dat betekent dat water blijft liggen in autobanden, emmers, slecht doorlopende dakgoten, natte douchevloeren en open stortbakken van het toilet. Op deze plaatsen leggen muggen eieren. Er zijn verschillende muggensoorten, maar een mug die doorgaans de meeste aandacht krijgt, is de Aedes aegypti. Deze wordt ook wel gele koorts mug of denguemug genoemd. De reden waarom deze muskiet zoveel aandacht krijgt, is omdat de ziekte dengue volgens de Wereldgezondheidsorganisatie met een opmars bezig is. Sinds de laatste 50 jaar is het aantal gemelde denguegevallen 30 maal zo groot als daarvoor.
Dengue, gele koorts en andere virale ziektes
Deze steekmug is niet alleen de overbrenger van gele koorts en dengue, zoals de naam al zegt, hij is ook in staat om ziektes als Riftdalkoorts en Chikungunya-virus over te brengen. Hoewel de laatste twee niet voorkomen in Zuid-Amerika, maar in Afrika zijn de symptomen van alle vier de ziektes ongeveer gelijk. Hoge koorts, hoofdpijnen, puntbloedingen, gewrichtspijn of spierpijn, misselijkheid en soms braken. De ziektes en de mug vinden hun oorsprong in Afrika, van waar het meegenomen werd over de gehele wereld. Het zijn de vrouwelijke muskieten die steken voor bloed, omdat die het nodig hebben voor het leggen van de eieren. Door het steken naar bloed, worden ziektes overgedragen, waaronder dus ook dengue. Binnen alle tropische landen is de mug en de ziekte dengue wijdverspreid geraakt.
De mug is gemakkelijk te herkennen aan de witte markeringsstrepen op de poten. Hoewel de muskiet meestal bij zonsopgang en zonsondergang steekt, is het een van de weinige muggen die ook overdag actief zijn. De muskiet kan slecht vliegen en verblijft het liefst direct rond het huis in duistere plaatsen op het erf. Ook verblijft de mug graag binnenshuis, waar duistere plaatsen en voedsel rijkelijk aanwezig is.
Dengue
Wanneer men gestoken is en de ziekte dengue heeft opgelopen, duurt het ongeveer tien dagen voordat men ziekt wordt. De verschijnselen lijken op die van een normale griep, maar er zijn toch wel verschillen. Men krijgt koorts, maar het is een hoge koorts (soms 41 C), die niet vaak gezien wordt bij een normale griep. Men kan last van hoofdpijn hebben, wanneer dit gepaard gaat met pijn achter de ogen. Spierpijn, maar in tegenstelling tot een normale griep, doen de spieren rond de gewrichten het meeste pijn en voelen ook warm aan. De meeste symptomen duren 6-7 dagen, alvorens de ziekte weer overgaat en veelal weet men niet dat men dengue heeft gehad. Wanneer men koorts heeft wat langer aanhoudt dan drie dagen en hoger is dan 40 C, doet men er verstandig aan om even langs de huisarts te gaan.
De huisarts kan aan de hand van een bloedtest nagaan wat er met de patiënt aan de hand is. Wanneer de huisarts de diagnose van dengue heeft gesteld, kan alleen symptomatisch en ondersteunend medische zorg gegeven worden. Er zijn geen inentingen of medicatie tegen het denguevirus. De huisarts zal paracetamol voorschrijven tegen de koorts en de pijnen, omdat andere pijnstillers, zoals ibuprofen en aspirine, voor bloedingen en complicaties kunnen zorgen. Daarnaast is het zo dat Hindoestanen, Javanen en Europeanen vatbaarder zijn voor de ziekte dan Creolen. Er zijn vier verschillende typen denguevirussen en na het doormaken van een infectie met een van deze vier, is men levenslang immuun voor dat type. Om erachter te komen welk type men heeft opgelopen, is heel goed na te gaan, maar kan helaas niet in Suriname gebeuren. Wanneer men wil weten welke type men heeft opgelopen, moet het bloed onderzocht worden in een laboratorium in Trinidad.
Complicaties
Er ontstaat geen kruisimmuniteit met het andere drie type virussen. Wanneer men opnieuw dengue oploopt met een ander type virus, treden er in vele gevallen complicaties op. Er zijn twee verschillende uitingen van de complicaties. Een daarvan is ‘hemorragische koorts’, waarbij verschijnselen zijn het optreden van bloedingen, zoals neus- en tandvleesbloedingen, maar ook bloed in de ontlasting of hevig bloedverlies bij menstruatie of het braken van (zwart) bloed. Ook kan men slaperig zijn, gepaard gaande met een droge mond en veel dorst of rode vlekken op de huid.
Een andere complicatie die op kan treden, is het ‘dengue shocksyndroom’, waarbij de patiënt zo heftig reageert op het virus dat men in shock kan raken en kan overlijden. De shock kondigt zich aan door hevige en continue buikpijn, aanhoudend braken en plotselinge temperatuurdaling gepaard met zweten en duizeligheid. Deze symptomen treden meestal op tussen de tweede en vijfde dag en duiden op beginnende shock. In dat geval moet er direct een dokter bijgeroepen worden, omdat shock kan leiden tot overlijden van de patiënt. De complicaties zoals hemorrhagische koorts en dengue shocksyndroom treden voornamelijk op wanneer de patiënt al eens dengue heeft gehad. Wanneer de ziekte wordt herkend of vermoedt, is het verstandig om altijd contact met de huisarts op te nemen.
Risicogebieden
De gebieden waar het risico bestaat om dengue op te lopen komt ongeveer overeen met die van malaria. De ziekte is endemisch in Midden-Amerika en de Caraïbische eilanden, Afrika en Zuid-Amerika rond de evenaar, India, Zuidoost-Azië en Noordoost-Australië. De denguemuskiet komt veel voor in Suriname en met name in en rond Paramaribo. De muskiet houdt van de stad, omdat er vele ideale broedplaatsen zijn. Ook buiten de stad, in de kuststreek komt de muskiet veel voor vanwege het stilstaande water in het zwampgebied. In Europa en Noord-Amerika kwam de ziekte oorspronkelijk niet voor, maar ook daar vestigt de ziekte zich, aangezien dengue ook overgedragen wordt door de tijgermug (Aedes albopectus), die vanuit China met de plant ‘lucky bamboo’ is meegekomen. Een vraag die veel gesteld wordt, is waarom de overheid niet spuit tegen dengue. Met spuiten wordt dan bedoeld dat men vanuit de overheid met auto’s door de straten rijdt, die een soort gifgas sproeien. De overheid geeft aan dat dit slechts beperkt zin heeft. Het gif doodt namelijk alleen de volwassen muskieten. Larven blijven leven en na enkele dagen na het spuiten komen de larven uit als nieuwe muskieten. De overheid geeft aan dat het opruimen van broedplaatsen een veel effectievere manier van bestrijding is.
