De VSB heeft als bedrijfslevenorganisatie terecht het punt van arbeidsrechten in relatie tot markttoegang aan de orde gesteld. Internationale arbeidsregels kunnen consequenties hebben op handel, was de boodschap. De inleidingen tijdens een workshop die de VSB hield, kwamen erop neer dat het niet naleven van internationale standaarden voor arbeid in de toekomst ertoe zou kunnen leiden dat bepaalde privileges in de internationale handel voor Suriname kunnen komen weg te vallen. Caricom probeert nu om door samen met de Dominicaanse Republiek op te trekken in Cariforum, een grotere markt te creëren en aantrekkelijker te worden voor de EU, USA en Canada. Immers, er moet wederzijds voordeel zijn uit de deals. Er werd benadrukt dat internationale standaarden voor arbeid belangrijker gaan worden, naarmate er meer internationale economische handelsblokken worden opgericht. In Caricom- en Cariforum-verband participeert Suriname ook in deze samenwerkingsverbanden. Cariforum probeert economische overeenkomsten aan te gaan met andere blokken, maar soms ook met individuele grotere landen. Wij zitten ook met de inwerkingtreding van de Economic Partnership Agreement (EPA). De betreffende samenwerkingsovereenkomsten hebben altijd een sociale paragraaf en een milieuparagraaf. De sociale paragraaf van de economische samenwerkingsovereenkomsten spitsen zich toe op arbeidsrechten die betrekking hebben op kinderarbeid, dwangarbeid, discriminatie op de werkplek en vakbondsrechten. Nu hebben wij verdragen over deze onderwerpen geratificeerd die wij soms goed en soms minder goed naleven. De sociale paragraaf wordt door veel arme landen gezien als een middel die de rijke landen gebruiken om tegen hen te concurreren. Behalve deze 4 onderwerpen gaat de sociale paragraaf vaak ook over de sociale zekerheid, eens stuk waarop wij nu belangrijke vorderingen aan het maken zijn. Wat het sociale paragraaf betreft zijn er zowel voor- als tegenstanders. Deze laatsten vinden dat het soepele VN-systeem dat geen sancties kent, maar de rijkere landen nu de VN-rechten toch willen onderwerpen aan een sanctie. Niet naleving van de standaarden kan namelijk leiden tot betalingen die opgevat worden als boetes. Het punt dat gemaakt is door de VSB is dat Suriname beseft dat het voordelen heeft om in het land streng te letten op de naleving van de rechten van de werknemers. Gebeurt dat niet dan kunnen voordelige handelsafspraken als straf kunnen wegvallen of kunnen consumenten besluiten om bepaalde met discriminatie, kinderarbeid of dwangarbeid besmette producten te boycotten. Interessant is dat het ook gaat om vakbondsrechten. Wanneer deze rechten in het gedrang komen, kan dat ook van invloed zijn op exporterende bedrijven. Daarom is het van belang dat wij onze ministers en werkgevers daarvan bewust maken. De manier waarop de Justitie en Politie-minister bijvoorbeeld in de afgelopen periode omgegaan is met vakbonden is in dit kader iets waarnaar gekeken moet worden. Het kan een trend zetten in de private sector met internationale repercussies. De prijs van producten die wij exporteren, hangt niet alleen van de productiekosten die wij hier halen en onze verkoopprijs en de winstmarge van de verkoper in het buitenland, maar zeer zeker ook van de importtarieven. Importtarieven zullen in het kader van de economische partnerschappen hoger worden, naarmate wij meer inbreuk zullen plegen op de arbeidsrechten met name op het gebied van kinderarbeid, dwangarbeid, discriminatie en vakbondsrechten. Wat van belang is, is dat wij kijken naar de handhaving. Als het gaat om de handhaving van arbeidersrechten dan heeft de inspectie een rol te vervullen. Een demotivatie, aantasting van de integriteit of gebrekkige (wettelijke) middelen kan deze dienst parten gaan spelen en kan zij haar rol bij de naleving niet vervullen.
De vraag is hoeveel risico bij economische partnerschappen wij hebben om handelsrechten te verliezen. In de media is aan de orde gebracht de issue van kinderarbeid zoals aangekaart door het Amerikaanse ministerie van Buitenlandse Zaken in zijn jaarlijkse rapport over mensenrechten. Verder is door de Amerikanen o.a. in hun mensenhandelrapport melding gemaakt van een Chinese situatie in het land waar men het woord dwangarbeid in de mond nam. Zowel kinderarbeid als dwangarbeid zijn punten die, wanneer ze niet worden aangepakt, kunnen zorgen voor een prijs die we moeten betalen in het kader van de grote economische afspraken. Wat mensenhandel betreft zijn we zelfs afgezakt naar de op 1 na laagste categorie. Terwijl wij op zoek gaan naar grotere markten en in dat traject betrokken raken in economische afspraken, moeten wij blijven letten op onze mensenrechtensituatie. Als die hapert, zullen wij geen profijt hebben van de verruimde mogelijkheden voor onze economie.
