Het heeft over het algemeen weinig media-aandacht gehad, maar het is een behoorlijk ingrijpende stap in de goede richting wanneer vanuit regeringszijde bekend wordt gemaakt dat een wetsvoorstel openbaarheid van bestuur zo ver is dat het richting de RvM kan. Goed bestuur is een zaak waar onze regeringen al geruime tijd naar streven. Goed bestuur ontstaat na controleerbaarheid, dus na transparantie. Die transparantie wordt verkregen nadat de regering informatie, met name die waarbij belastinggelden en gelden van de gemeenschap direct of indirect mee gemoeid gaan, deelt met de gemeenschap. De wet openbaarheid van bestuur dient ertoe om de gewenste transparantie op aanvraag te verkrijgen. Een groot deel van de overheidsinformatie behoort openbaar te zijn, een beperkt deel in het geheel niet, vooral niet die met betrekking tot de defensie en de staatsveiligheid van het eigen land of van de bevriende naties. In Suriname is er een gewoonte van bestuurders en ook van burgers om een heleboel dingen geheim te houden. In de eerste plaats denken we aan salarissen. Alle salarissen die met staatsmiddelen worden betaald, dienen openbaar te zijn. Dan gaat het om de overheidssalarissen, inclusief de rechterlijke macht, de regeringsleden en de salarissen in door de Staat gesubsidieerde entiteiten (staatsbedrijven, parastatalen, raden, autoriteiten, commissies). Alle salarissen die men geheim probeert te houden, hebben als achtergrond een vrees om kritiek niet te kunnen doorstaan, een vrees om geen rechtvaardigingsgrond te hebben voor eventuele bovenmatigheid. Maar het gaat niet alleen om salarissen; het gaat misschien meer om alle transacties van de regering, waarmee goederen en diensten worden betrokken van bedrijven en personen, inclusief de transporten. Voorts gaat het om transparantie bij het verlenen van overheidsdiensten (vergunningen, concessies, domeingronduitgifte, subsidies, leningen, toewijzing van buitenlandse grants (financieel/materiaal), regelen van afzetmarkten van ambassades, participatie van regeerders in stichtingen en nv’s).
De wet openbaarheid van bestuur wordt door de civil society al een tijdje gevraagd. Met het oog op een goede en democratische bestuursvoering is het wenselijk om deze wet met betrekking tot de openheid en openbaarheid van bestuur aan te nemen. Bij het redigeren van de wet openbaarheid van bestuur behoeven wij het wiel niet opnieuw uit te vinden. Personen die menen dat Suriname niet rijp is voor een democratie, net zoals dat het geval was in Afrika in de jaren ’60, moeten geen vat krijgen op deze wet. Deze personen zijn er jammer genoeg wel te vinden en helemaal dichtbij de autoriteiten die nu de beslissingen nemen. De wet openbaarheid van bestuur moet gericht zijn op bestuursorganen, waaronder dus zeker vallen de regering en ministeries. De meest principale plicht in zo een wet moet zijn de plicht aan bestuursorganen om bij de uitvoering van zijn taak informatie te verstrekken en daarbij uit te gaan van het algemeen belang van openbaarheid van informatie. Die verstrekte informatie moet dan wel actueel, nauwkeurig en vergelijkbaar zijn. Een ieder moet in staat zijn om informatieverzoeken neergelegd in documenten (een bij een bestuursorgaan berustend schriftelijk stuk of ander materiaal dat gegevens bevat) over een bestuurlijke aangelegenheid te richten tot een bestuursorgaan. De verzoeker moet dan wel bij zijn verzoek vermelden de bestuurlijke aangelegenheid of het daarop betrekking hebbend document, waarover hij informatie wenst te ontvangen. Belangrijk is, zoals ook benadrukt in het kader van het Inter-Amerikaans Verdrag tegen Corruptie, dat de verzoeker bij zijn verzoek niet aannemelijk hoeft te maken dat hij een belang heeft om aan de informatie te komen. In de wet moet ook opgenomen zijn dat een verzoek om informatie over het algemeen moet worden ingewilligd. Uitzonderingen moeten betreffen de gevallen waar de veiligheid van de Staat zou kunnen worden geschaad. Als het gaat om vertrouwelijke bedrijfs- en fabricagegegevens, privé-gegevens (medisch etc.), informatie die de betrekkingen met bevriende naties en internationale organisaties zouden schaden, OM-gegevens, inspectiegegevens en privacy hoeft ook niet voldaan te worden aan de plicht. Milieuoverwegingen en behoedzaamheid ter voorkoming van sabotage kunnen ook aanleiding zijn om informatie niet te verschaffen. Documenten waarin persoonlijke beleidsopvattingen zijn vervat van bijvoorbeeld adviseurs of ambtenaren kunnen alleen aangepast worden verleend. De wet moet adviescommissies voortaan wel erop wijzen dat nadat de wet wordt aangenomen de adviesdocumenten aan burgers of de media kunnen worden verstrekt. Wat zeer belangrijk is, is de strafbaarstelling van de verantwoordelijke personen die niet voldoen aan het verzoek, hetgeen immers binnen een wettelijk vastgestelde tijd moet gebeuren. De strafbepalingen moeten duidelijk in de wet worden opgenomen evenals de controle-, opsporings- en vervolgingsautoriteiten hiermee belast. Als het een vrijblijvende zaak wordt, komt de wet niet tot zijn recht, net zoals stukken die bijvoorbeeld verplicht naar DNA moeten worden gestuurd, nooit op de bestemder plekke belanden omdat er geen duidelijke sancties zijn opgenomen in de betreffende wetgeving.
Een wet openbaarheid van bestuur zou het niveau van de journalistiek omhoog brengen, omdat journalisten zich erin zouden trainen om ingewikkelde dossiers tot zich te nemen. Samen met de wet zou de regering een daarop gerichte training kunnen organiseren voor de media. Deze wet zou de productiviteit binnen de ambtenarij en bij alle staat gerelateerde bestuursorganen stimuleren, omdat iedereen zou letten op de kwaliteit van adviezen en beoordelingen. Immers, de buitenwacht zou het mogen lezen. De wet zou een bijdrage leveren aan de bestrijding van corruptie en leiden tot goed bestuur. Het aantal rechtszaken op grond van schending van de algemene beginselen van behoorlijk bestuur zouden afnemen, terwijl het rechtsgevoel van de burger een behoorlijke boost zou krijgen. De regering die deze wet openbaarheid bestuur afkondigt, is de regering die bewijst dat het verhaal van transparantie niet alleen met de mond beleden is. De uiteindelijke winnaar is niet alleen de politiek, maar de gehele samenleving. Nu kijken of de politiek deze wet wel aankan.
