Even leek het erop alsof de wereld voor het eerst een gekleurde paus zou krijgen, maar dat is ternauwernood niet doorgegaan lijkt het. Twee dagen terug kwam er nog zwarte rook uit de schoorsteen van het Vaticaan. Nu was er donderdag witte rook, wat betekent dat het conclaaf een paus heeft afgeleverd en… het is geen gekleurde paus.
De nieuwe paus is een Amerikaan. Hij koos voor de naam Leo XIV. De Amerikaanse kardinaal Robert Prevost (69) is de nieuwe paus van de Katholieke kerk. Prevost is een belangrijke curiekardinaal die een groot deel van zijn leven in Peru heeft gewoond en gewerkt. Hij heeft gekozen voor de naam Leo XIV. Het is de eerste Amerikaanse paus. Prevost is afgestudeerd in het kerkelijk recht en een kundig bestuurder. Onder de vorige paus was hij hoofd van de afdeling die bisschoppen benoemt. Hij spreekt vloeiend Engels, Spaans en Italiaans. De 133 kardinalen in Vaticaanstad hebben in twee dagen de nieuwe paus gekozen. Om 18.06 uur donderdag kwam er witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel, het teken dat er een opvolger van de vorige maand overleden paus Franciscus is. Het is erg snel gegaan. Na vier stemrondes is er een nieuwe paus gevonden. Het is naar verluidt een “historisch conclaaf geworden met een enorme diversiteit aan kardinalen uit landen die nooit eerder deel hebben gemaakt uit het kardinalencollege. Het had volgens insiders alle kanten kunnen opgaan. Het college bestond uit 133 kardinalen.
Duizenden gelovigen op het Sint Pietersplein hebben de witte rook uit de schoorsteen van de Sixtijnse Kapel gezien. Er brak een luid gejuich uit toen bekend werd dat de kardinalen een nieuwe paus hadden gekozen.
De paus is het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk, een geloof dat in Suriname voorkomt. De rooms-katholieke wereldleider van de kerk is de enige in zijn soort. Soortgelijke gecentraliseerde leiders komen in andere religies niet voor. De paus draagt de titel Plaatsbekleder van Jezus Christus op Aarde, de opvolger van de heilige Petrus, de bisschop van Rome, het hoofd van de Rooms-Katholieke Kerk en is het staatshoofd van Vaticaanstad, het kleinste land ter wereld. In de uitoefening van zijn functie wordt de paus bijgestaan door de organen en instellingen van de Romeinse Curie.
Buiten Rome wordt de paus vertegenwoordigd door nuntii bij regeringen en door apostolische delegaten in landen die geen diplomatieke betrekkingen onderhouden met de Heilige Stoel. De paus is volgens de Rooms-Katholieke Kerk de opvolger van Petrus en de leider van de gehele christelijke kerk wereldwijd. De paus wordt door deze kerk gezien als leider van de wereldkerk en als de plaatsbekleder van Christus op aarde. Hij verenigt in zijn persoon de hoogste geestelijke macht, dit wil zeggen het hoogste leergezag, de opperste wetgevende en rechterlijke macht. Toch is zijn macht niet enig in de Rooms-Katholieke Kerk. Hij wordt bijgestaan door de curie en de bisschoppen hebben belangrijke bevoegdheden binnen hun diocees.
De paus is in de eerste plaats de ‘opperherder’ van de Rooms-Katholieke Kerk en heeft als zodanig een samenbindende, bijsturende en leidende functie over zijn ‘kudde’. Bij geloofsdisputen heeft hij het laatste woord in die kerk. In de middeleeuwen had de paus veel invloed op de richting van de westerse beschaving, niet alleen in religieuze zin, maar ook vanwege zijn politieke en zelfs militaire macht; het in de ban doen van een wereldlijk vorst kon grote politieke gevolgen hebben.
De 12e-eeuwse paus Innocentius III kan beschouwd worden als de machtigste Europese leider van zijn tijd. Eeuwenlang speelde de investituurstrijd tussen de paus enerzijds en Europese vorsten anderzijds over het recht om bisschoppen te benoemen, omdat ook die aanzienlijke wereldlijke macht konden hebben.
De pauselijke invloed verminderde echter sterk vanaf de 16e eeuw, waarbij een groot deel van Noord- en West-Europa meeging met de protestantse reformatie en zich dus niet meer gebonden achtte aan uitspraken van de paus. De opkomst van de Europese nationale staten, waarin de wereldlijke vorsten het centrale gezag versterkten, verzwakte de macht van de paus nog meer, waardoor hij maar al te vaak speelbal werd van wereldlijke vorsten.
Tegenwoordig probeert de paus voor het Europese en Amerikaanse katholicisme antwoorden te vinden op de vele vragen die zich aandienen onder de kerkleden als reactie op de seculiere moderne tijd. Het grootste deel van de rooms-katholieken woont tegenwoordig echter in ontwikkelingslanden als Suriname, waar de strijd tegen de secularisatie veel minder speelt. Het openlijk tarten van het leergezag, bijvoorbeeld over homoseksualiteit en geboortebeperking bij de ‘gewone’ gelovigen komt daar minder frequent voor. Sociaal-economische tegenstellingen zijn daar een ernstiger probleem, waarover de paus zich ook vaak uitspreekt.
De paus geeft wekelijks een publieke audiëntie in het Vaticaan. Daarnaast verleent hij ook audiënties aan andere geestelijke en wereldlijke leiders. Wanneer de paus in Rome is, geeft hij op zondag om 12 uur ’s middags uur iedereen de zegen vanuit het raam van zijn werkkamer (tweede raam rechts van de bovenste verdieping) van de Sint-Pietersbasiliek in Rome. Tijdens Kerstmis houdt de paus een kersttoespraak en met Pasen geeft de paus zijn zegen en wenst in tientallen talen iedereen zalige feestdagen. Deze toespraken worden over de hele wereld rechtstreeks op tv uitgezonden, zodat ook de katholieken die niet in Rome zijn deze kunnen volgen en op die manier de zegen van de paus op deze momenten in ontvangst kunnen nemen.
De paus is op gegeven moment in Europa het symbool geworden van corruptie en machtsmisbruik. Daarna kwam de reformatie en is de paus, door de opkomst van de seculiere staten, vooral een symbolische figuur geworden die puur wordt geëerd door de rooms-katholieke volgelingen.
Gezag en autoriteit in de wereld heeft hij niet, precies zoals de secretaris-generaal van de VN een puur symbolische figuur is geworden. Zijn rol in de wereldvrede is verwaarloosbaar. De paus, zijn heengaan en zijn aanstelling hebben vooral waarde voor rooms-katholieke volgelingen.
