Onderzoekers van het Radboud Universitair Medisch Centrum in Nijmegen hebben in samenwerking met het Nederlands Huisartsen Genootschap (NHG) 92 huisartsenrichtlijnen grondig bekeken. Daarin vonden zij in totaal 385 aanbevelingen wanneer een huisarts vooral iets níet moet doen. Dat betreft vormen van zorg die de patiënt niet beter maken, maar waarbij wel bijwerkingen kunnen optreden, zo berichtte onlangs de nieuwswebsite Welingelichte Kringen op gezag van de Volkskrant.
Enkele honderden huisartsen hebben meegeholpen die aanbevelingen te rangschikken naar het aantal keren dat een arts daarmee in praktijk te maken krijgt en naar de mogelijke gevolgen voor de patiënt. Daaruit is een top-30 gerold, die onlangs is gepubliceerd in het wetenschappelijke vakblad BMC Primary Care.
Dat moet ertoe bijdragen de aanbevelingen voor niet-ingrijpen nog beter onder de aandacht van de huisarts te brengen, zegt Jako Burgers, al dertig jaar huisarts, bijzonder hoogleraar en werkzaam bij het NHG. “We weten dat niet alle adviezen in de praktijk even goed worden opgevolgd. Ook dokters vinden het vaak moeilijk om het beloop van een aandoening af te wachten, het is makkelijker vinkjes op een laboratoriumformulier te zetten.”
Suriname
Hoe denken huisartsen in Suriname hierover? Komen ook hier mensen voor het minste of geringste kwaaltje of pijntje naar de huisarts, terwijl dat eigenlijk niet nodig zou hoeven te zijn?
“Put the patient back in charge”
“Put the patient back in charge, dat wil zeggen houdt de patiënt zelfstandig. Wanneer men de patiënt behandeld met spuitjes in plaats van tabletten of met een andere “magische” therapeutische handeling of onvoldoende inzicht geeft in het ontstaan van de klachten, maakt men de patiënt afhankelijk van de dokter”, zegt Eddy Wong Chung, Hoofd Huisarts Opleider, Directeur Huisarts Instituut Suriname, in reactie tegen Dagblad Suriname.
“In verreweg meeste gevallen heeft patiënt interventie arts niet nodig”
“In verreweg de meeste gevallen heeft de patiënt de interventie van de arts niet nodig. Afhankelijk van de ontwikkeling van de patiënt en de ligging van de poli is er slechts bij 3 tot 5% een consult bij de huisarts nodig”, aldus Eddy Wong Chung. “Door het geven van een goed inzicht tijdens de contacten zal de patiënt op den duur steeds meer zelfstandig kunnen handelen.”
“Niet direct medicament grijpen, maar probeer oorzaak op te sporen”
“De huisartsopleiding van Hisuri is er op gericht dat in een consult vooral inzicht gegeven wordt in het ontstaan van de klachten en wanneer de interventie van een arts nodig mocht zijn
In het kort komt het erop neer, dat bij een bepaalde klacht niet direct naar een medicament gegrepen wordt, maar dat eerst geprobeerd wordt de oorzaak op te sporen. Dan geeft men eerst instructie hoe de oorzaak weggenomen kan worden. Vervolgens is het soms nodig een medicament ook erbij te geven.”
“Als voorbeeld het volgende:
heel vaak ziet men jaren bestaande schimmel tussen de tenen (de “prit finga”). Het gaat en het komt ongeacht welk medicament gegeven wordt. De volgorde van een afdoende behandeling zal moeten zijn:
1. Nagaan waarom de schimmel telkens komt. Meestal komt het door zweet bij het dragen van over- of gesloten schoenen.
2. De eerste instructie is om ervoor zorgen dat de voeten regelmatig geventileerd worden. Dus schoenen vaak uit en schone droge sokken en droog houden.
3. Instrueren dat de voeten vaak open gelaten worden met een stokje tussen de tenen om de wind goed door te laten.
4. Dan zonodig een medicament. Heel vaak is dat niet eens nodig en zie je binnen 1 dag al verbetering.”
“Als de patiënt merkt dat de aandoening overgaat door eigen actie en zelfs zonder medicament, is er veel kans dat patiënt het vertrouwen krijgt deze klachten, maar ook andere aandoeningen, zonder tussenkomst van de arts te beteugelen. Zo geldt dit ook voor veel andere kwaaltjes zoals verkoudheid, of zelf corona, hoofdpijn, buikpijn en diarree.
De uitleg en visualiseren in de spreekkamer over het ontstaan van een aandoening is essentieel voor het vertrouwen. Zo kan men uitleggen aan verontruste ouders: de buikpijn bij uw kind is eigenlijk hetzelfde als de hoofdpijn bij een volwassene….komt beiden door spanning, bijvoorbeeld op school of zelfs spanningen thuis.
Deze aanpak is een aanzet tot zelfinzicht waardoor men steeds minder de arts of medicamenten nodig zal hebben”, aldus Wong Chung.
“Huisarts moet altijd bereikbaar zijn”
Volgens hem komt het er op neer, dat het beleid van een goede huisarts erop gericht moet zijn om de patiënt inzicht in zijn leven te geven zowel op lichamelijk of psychisch vlak. “Maar, dat betekent wel dat de huisarts heel breed onderlegd moet zijn en weten hoe hij bepaalde zaken herkent, maar vooral kan verwoorden. Er komt dus bij de opleiding daarom ook heel veel gesprekstechniek bij kijken. Als het goed verteld wordt, komt er geruststelling en is er doorgaans geen medicament of een volgend bezoek nodig. Er komt rust in het leven van de patiënt en daarmee geluk en weerstand en gezondheid. Desondanks is het nodig dat de huisarts altijd bereikbaar moet zijn…ook al blijkt achteraf dat het niet nodig was.”
“In Suriname gaat men best laagdrempelig naar de huisarts”
Deepak Gangadin, voorzitter van de Sectie Algemeen Artsen van de Vereniging van Medici in Suriname (VMS), zegt in een reactie op de Nederlandse huisartsenrichtlijnen tegen Dagblad Suriname, dat men hier, in Suriname, “best laagdrempelig naar de huisarts” gaat.
“Het is niet zo makkelijk om de 30 genoemde aanbevelingen rechtstreeks te vertalen naar onze situatie. In Derde Wereldlanden is de ziektebeleving van de burger anders. Veel heeft te maken met onder andere educatie en ontwikkeling van het volk in het land. Bijvoorbeeld, hoe gaat men om met een griepje, een kneuzing aan een teen etcetera?
De Nederlandse aanbevelingen zijn het resultaat van uitvoerig onderzoek. Als arts is het niet makkelijk om een patiënt die binnen loopt met een probleem, waarbij expectatief beleid de eerste optie is, te overtuigen dat hij of zij zij niks hoeft te doen en bij verergering van de klachten contact moet opnemen met de arts.”
Volgens Gangadin zijn de omstandigheden in Suriname ook anders. “Met name een lager ontwikkelingsniveau, minder adequate infrastructuur en communicatie etcetera waardoor wij soms genoodzaakt zijn wel “iets “ te doen. Er wordt overal ter wereld geroepen om meer te besparen in de gezondheidszorg, wat zeker terecht is. Ook wij in Suriname proberen dagelijks ons steentje bij te dragen aan dit proces en proberen na te gaan hoe het beter kan. Er is nog veel te doen binnen zorgstelsel oa preventie,voorlichting en awareness.”
“Gelukkig leest of googelt men eerst alvorens naar de dokter te stappen”
De voorzitter van de Sectie Huisartsen van de VMS stelt overigens “gelukkig” gemerkt te hebben, “dat men veel leest of googelt voordat men naar de dokter toe stapt en zodoende beter geïnformeerd is, mede door de introductie van de smartphone en betere toegang tot het internet”.
“Resumerend komt het erop neer”, aldus Gangadin, “dat we niet klakkeloos alles kunnen overnemen, maar wel proberen na te gaan hoe aanbevelingen die weliswaar zijn onderzocht te vertalen naar onze setting.”
PK
