De laatste jaren valt het woord corruptie zo vaak in verschillende situaties, dat ik het ben gaan beschouwen als een hardnekkige ziekte die de samenleving aantast. Als definitie zou je kunnen zeggen dat corruptie is: het politieke, sociale of economische verschijnsel waarbij iemand in een machtspositie deze misbruikt, teneinde zichzelf of anderen ongeoorloofde gunsten te verlenen, in het laatste geval vaak in ruil voor wederdiensten of als vriendendienst. De ziekteverschijnselen waaraan men een corrupte situatie kan herkennen, zijn een slechte economische situatie, armoede, een regering die wanbeleid voert en een gedeprimeerde samenleving die de hoop heeft opgegeven. Het laat arme of eerlijke mensen zien die kapot zijn gemaakt en criminelen die juist in een gunstige positie zijn gebracht. Het beschadigt een van de fundamenten van de democratie en de openbare orde, namelijk dat iedereen dezelfde rechten heeft. Het laat een rechtszekerheid zien die afbrokkelt. Corruptie leidt tot privileges aan degene die betaalt en onthoudt deze aan degene die niet betaalt. Er bestaat een negatieve correlatie tussen corruptie en economische groei. Ik ervaar steeds meer dat het fenomeen corruptie een verzamelnaam is voor veel kwaad. Het openbaart zich op verschillende manieren:
* Er is bijvoorbeeld actieve en passieve corruptie. Bij passieve corruptie laat de aangestelde zich betalen om zijn macht of bevoegdheid foutief aan te wenden en actief is de burger of de klant die de steekpenning betaalt.
*Er is ook kleine en grote corruptie. Kleine corruptie omvat kleine vaak voorkomende misstappen zoals: omkoping (een docent wordt betaald om een behaald cijfer te veranderen), verduistering (iemand die steelt uit de bedrijfskas), fraude (ambtenaren die sjoemelen met vergunningsaanvragen), nepotisme ( een directie onder druk zetten om een familielid zonder de nodige papieren toch te benoemen), witwassen, illegale overheidssteun ( een overheidsambtenaar kent een bedrijf (wellicht tegen betaling) subsidie toe terwijl het hier eigenlijk geen recht op heeft.), machtsmisbruik ( een legerofficier verhuurt voor zijn eigen gewin dienstplichtigen als goedkope werkkrachten aan lokale bedrijven), chantage (geld eisen in ruil voor stilzwijgen) Grote corruptie omvat grote schandalen waarbij belangrijke personen of ondernemingen betrokken zijn (het EBS schandaal)
*Incidentele corruptie omvat eenmalige misstappen, bij endemische corruptie komt het zo vaak voor dat het als het ware in het systeem is ingebakken. Wanneer een land endemisch corrupt is, is het vrijwel niet mogelijk iets te bereiken zonder toe te geven aan corruptie.
Corruptie is in strijd met de integriteit van de corrupte persoon. In veel landen leggen ambtenaren hiervoor een ambtseed af. Corruptie kan gestimuleerd worden door culturele factoren. Wanneer een cultuur een hoge tolerantie voor corruptie heeft en iedereen dit dus normaal vindt, zal het ook sneller en vaker voorkomen. Over het algemeen zijn democratische staten en gedecentraliseerde landen transparanter en daardoor minder corrupt. Daarentegen is corruptie in ontwikkelingslanden als Curaçao, St maarten, Suriname diep ingeworteld in de cultuur. Zelfverrijking door het gebruik van publieke middelen komt veelvuldig voor. Men kan corruptie, spel theoretisch, zien als een collectief dilemma, waarbij een enkeling tegen de groep speelt. Wanneer niemand corrupt is, gaan de economische toestand en rechtszekerheid in ‘t land erop vooruit. Wanneer een enkeling corrupt is terwijl alle anderen dat niet zijn, kan hij zijn positie sterk verbeteren ten opzichte of zelfs ten koste van alle anderen. Wanneer iedereen corrupt is, zullen echter de economie en de rechtszekerheid eronder lijden, wat zich vertaalt in een lager levenspeil. Echter, wanneer een enkeling besluit niet corrupt te zijn terwijl alle anderen dit wel zijn, zal deze enkeling in een slechtere positie terechtkomen dan alle anderen. De verleiding is dan groot alsnog corrupt te worden. Wanneer iedereen corrupt is, zijn de omstandigheden zo slecht dat men zonder corruptie niet rond kan komen. Dan is er nog de tragedie van de meent (tragedy of the commons). Dat is een situatie waarin het streven naar maximale opbrengst van individuen niet tot collectieve welvaart leidt. De opbrengst gaat voor een groot deel naar het individu, terwijl de kosten gedragen worden door het collectief. Doordat ieder individu het eigenbelang voor laat gaan boven een negatief effect voor het algemeen belang, kan dit fataal zijn voor een samenleving. Bijvoorbeeld als de winsten van een bedrijf als staatsolie die eerst ten behoeve van land en volk werden gebruikt, plots niet meer gaan naar het volk maar naar het individu. Het eigenbelang weegt dan zwaarder dan het gemeenschappelijke belang met alle gevolgen van dien. Dit laatste is nu het geval in Suriname, particulieren incasseren, door corruptieve handelingen, miljoenen uit staatsbedrijven. Iedereen roept dat er een einde moet komen aan corruptie en misschien worden er ook daadwerkelijk pogingen gedaan en toch lijkt het alsof de corruptie inktvlek zich steeds meet uitbreidt. De weg naar de politieke top is bezaaid met goede voornemens, maar eerzucht is een brandstof waarvan de as vaak corruptie is. Mensen azen bewust naar topfuncties met het doel zichzelf te verrijken. Anderen eisen door middel van chantage in een bepaalde functie gehandhaafd te blijven. (in de directie, de commissie of ‘t bestuur). Degene die gechanteerd wordt, geeft toe omdat hij bang is dat zijn eigen vuile was anders zal worden buiten gehangen. Nog een voorbeeld van corruptie is dat iemand plots een list bedenkt om zich een stuk van de palmentuin toe te eigenen. Een ander stopt zogenaamd miljoenen in een stichting, achteraf blijkt dit eigen belang. En zo is men steeds bezig om manieren te bedenken om te stelen en te bedriegen. Achteraf komt er her en der uit verschillende situaties steeds weer een lijk uit de kast tevoorschijn. De omgeving ziet door de bomen het bos niet meer. Vroeger kwam men vooruit met studie en hard werken. Het is alsof de mensen tegenwoordig steeds meer tijd en energie stoppen in het bedenken van frauduleuze handelingen waarmee ze zich snel kunnen verrijken. De corruptie inktvlek blijft zich alsmaar uitbreiden. Elk vult zijn eigen zak en denkt ‘na mij de zondvloed.’ Het is net een prisoner’s dilemma. Er is zo vaak geroepen dat corruptie moet worden bestreden dat het op de duur lijkt op een vastzittende plaat. In plaats van minder, worden de corruptieve handelingen steeds meer. Dat komt omdat de mensen die roepen dat ze zich willen inzetten om de corruptie te bestrijden, zelf niet clean zijn. Ze schreeuwen goede bedoelingen van de daken maar kunnen niet integer handelen omdat men hen met foutief gepleegde handelingen kan chanteren. Corruptie zit in de mens, net zoals er water in de zee zit. Eerzucht en hebzucht zijn de wortels van dit kwaad. Toch is het mogelijk om corruptie aan banden te leggen. Dit zal echter alleen lukken als de persoon die zich hiervoor inzet zelf integer is. Iemand die integer en clean is kan namelijk niet worden gechanteerd en kan dus hard en rechtvaardig optreden. Men kan hem alleen het zwijgen opleggen door hem uit de weg te ruimen. Bijvoorbeeld Martin Luther King kon zich ervoor inzetten om corruptie en discriminatie te bestrijden. Omdat hij integer en clean was, kon niemand hem chanteren. Alleen door moord kon hem het zwijgen worden opgelegd. Zolang zo’n Samaritaan in Suriname nog niet is gevonden, zal de corruptie zich als een ziekte blijven nestelen in onze samenleving.
“Sommige regimes schijnen de corruptie te bestrijden door haar in de top te concentreren.”
Josta Vaseur
