De zwevende kiezers

Een groot deel van de kiezers lijkt de weg kwijt te zijn. Zelden zweefden zoveel kiezers tot vlak voor de verkiezingen als nu, en dat maakt veel politici zenuwachtig en de uitslag van de verkiezingen onvoorspelbaar.

Bepaalde partijen overtuigen een deel van de kiezers niet meer omdat er een grote kloof gaapt tussen hun standpunten en die van deze kiezers. Deze kiezers verstaan hun vak beter, ze stemmen niet kritiekloos op dezelfde partij. Van de vaste stempatronen is er bij een deel van het electoraat niet veel over: kiezers zweven, wisselen en aarzelen.  Om te aarzelen en te zweven en om van partij te wisselen moeten politieke partijen zeer zeker ook aanleiding daartoe hebben gegeven. Partijen profileerden zich de afgelopen decennia ideologisch steeds minder scherp en eenmaal in de regering verwaterde hun profiel zienderogen. Kiezers kunnen en willen best voor een ideologisch samenhangend verhaal kiezen als dit zou worden aangeboden. Maar dat is vaak niet het geval. En dus switchen en zweven ze. Kiezers zijn op zoek naar een aansprekend verhaal, vinden het soms of raken teleurgesteld en gaan opnieuw op zoek.

De strijd om de zwevende kiezers

De strijd om de kiezer is in volle gang. In deze fase richt de verkiezingsstrijd zich met name op de kiezers die nog niet weten op wie te stemmen. Verkiezingsprogramma’s zijn gepresenteerd. Voor het behalen van zetels wordt elk kunstje uit de kast gehaald. Maar waar letten kiezers nu echt op? Kennen ze de standpunten van de partijen? Een deel van de stemgerechtigden wel, maar een groot gedeelte is slechts matig op de hoogte ervan. Hoe win je de stem van deze kiezers en wat maakt dat deze kiezers loyaal blijven aan hun keuze?

Vroeger werd vaak van huis uit bepaald op welke partij gestemd zou worden. Het is tegenwoordig niet vreemd wanneer mensen pas in het stemhokje een definitieve beslissing nemen. Ze voelen zich steeds minder betrokken bij partijen en mede hierdoor zien bepaalde partijen hun ledenaantallen steeds verder dalen.

Om de stem van de zwevende kiezers te winnen, bevechten de politieke partijen elkaar. De grote onderwerpen als veiligheid, stabiele economie en goed onderwijs worden door elke partij als belangrijk speerpunt opgevoerd.

Belangrijk voor kiezers is dat een politieke partij gezien kan worden als een goed merk (net zoals Toyota een goed merk is). Voor een politieke partij als een merk is het mogelijk langdurige loyaliteit te creëren onder kiezers. Door duidelijke standpunten in te nemen kan een partij kiezers verleiden zich te verbinden aan de partij. Het creëren van een politiekmerk zou de grote uitdaging voor de hedendaagse politiek moeten zijn.

Een belangrijke stap in de goede richting is onderscheidend te zijn van andere partijen (net zoals Toyota zich onderscheidt van Kia). Durf anders te zijn en straal dit ook duidelijk uit. Verdedig eens een standpunt wat niet door iedereen wordt behandeld. Zorg hierbij wel dat de standpunten aansluiten bij de behoeften van je kiezer. Een juiste balans van programma, communicatie en partijleider is hierbij van eminent belang. Misschien is het voor de komende verkiezingen al te laat om het roer om te gooien, maar de politieke leiders zouden er goed aan doen eens kritisch naar het imago van de partij te kijken en deze uitdaging met beide handen aan te pakken. Naast een duidelijk programma blijken ook de lijsttrekker en de indruk die de kiezer heeft van de partijleider belangrijk te zijn.  

Onbewuste keuze zwevende kiezers

In de eindsprint naar de parlementsverkiezingen wordt alles uit de kast gehaald om de grote groep zwevende kiezers over de streep te trekken. Gawronski (Universiteit van Western Ontario) deed een onderzoek naar zwevende kiezers in Italië. Hij komt tot de conclusie dat in 70 % van de gevallen de uiteindelijke keuze van twijfelende kiezers is te voorspellen.De meeste zwevende kiezers hebben onbewust hun keus al gemaakt. De kiem van de beslissing die ze in het stemhokje zullen nemen is allang gelegd. Ze weten het alleen zelf nog niet. Een meerderheid van zwevende kiezers heeft onbewust zeer sterke associaties bij een bepaalde kandidaat of keuze, zegt Gawronski. Die automatische associaties vervormen de manier waarop kiezers informatie interpreteren. Iemand die Desi Bouterse bijvoorbeeld onbewust associeert met vooral positieve dingen, zal sneller geneigd zijn televisieprogramma’s te vermijden waar kritisch over hem gesproken wordt.

Campagneteams zouden dus de associaties van kiezers doelbewust moeten manipuleren. Ze moeten proberen zwevende kiezers te conditioneren door hen steeds opnieuw dezelfde goed-kwaad schema’s voor te schotelen. Dergelijke associaties blijven hangen bij kiezers, of ze nu kloppen of niet, zegt Gawronski.

Maar hij zegt ook dat negatieve campagnes soms ook averechts werken. Zwevende kiezers schrik je daarmee eerder af dan dat je ze inpalmt. Het belangrijkste gevolg van al te agressieve campagnes is een lage opkomst. Associaties met valutawet hebben wel een effect, maar zwevende kiezers zullen er niet direct door naar de stembus gaan. Hetzelfde geldt voor de pogingen van de NDP om de heer Santokhi te associëren met Nederland.

Gawronski heeft een onorthodox advies om zwevende kiezers te beïnvloeden: prijs je tegenstander. Het beste voorbeeld daarvan noemt hij de verkiezingsbijeenkomst van McCain in Minnesota, toen Republikeinen in het publiek Obama uitmaakten voor Arabier en terrorist. Toen McCain het opnam voor Obama en hem een fatsoenlijk man noemde, bleek dat een positief effect te hebben op zwevende kiezers. Het leverde McCain meer waardering op van de twijfelende kiezers dan zijn aanvallen op Obama. Hoe simpel het ook klinkt, in de Surinaamse politiek kun je dat net zo goed toepassen.

Politieke partijen halen alles uit de kast om de zwevende kiezers naar zich toe te trekken. Ze zullen de komende dagen door politici van alle kleuren worden aangemaand, gevleid en gewaarschuwd. Allemaal zullen de kiezer zeggen beter te zijn dan hun politieke tegenstanders. In bepaalde gevallen is het eerder een verschil van toon en stijl dan van inhoud. De zwevende kiezers maken vaak hun keuze door wat er zich in de laatste dagen voor de verkiezingen afspeelt. Maar hoe ongebonden de kiezer ook is, als een partij in zijn/haar ogen het goed heeft gedaan, is er weinig reden tot aarzelen, zweven of wisselen.

Jack Mohanlal

error: Kopiëren mag niet!