Als ik terugblik, hoor ik in gedachten het kind van toen nog zeggen: ‘mijn vader maakt die fiets wel.’ En werkelijk kon pa alles repareren dat stuk was. We waren arm en toch wisten we als kind dat het ma zou lukken om elke dag weer eten op tafel te zetten. Ma kon, bij wijze van spreken, van een kwartje een gulden maken. Wat ik hiermee wil zeggen is dat er een sfeer van rotsvast, onwankelbaar vertrouwen was in het gezin en in de samenleving. Het woord vertrouwen had iets moois, iets stabiels, veiligheid.
Een blik in de samenleving van nu laat zien dat het vertrouwen weg is en daarmee is automatisch ook dat veilige gevoel verdwenen. Iedereen is uit op eigen voordeel al moeten ze daarvoor een ander bedriegen of bestelen. Als er iemand vroeger de weg aan je vroeg, kon je rustig blijven stilstaan en uitleg geven, maar nu stop je niet, je maakt dat je wegkomt omdat je bang bent dat die persoon je zal beroven of je ketting van je hals rukken. Waar ik ook kom, hoor ik mensen praten over het gebrek aan vertrouwen. Mensen zijn boos, gefrustreerd en voelen zich niet veilig.
Op een dag luisterde ik zonder enige opzet een gesprek af tussen een man en een vrouw. Uit wat flarden kon ik opmaken dat het gespreksonderwerp vertrouwen was.
Man: ”Vertrouw hem nu maar, hij heeft de leiding, het komt wel goed.” Vrouw: “Ja, maar hij liegt steeds dus hoe kan ik hem vertrouwen?”
Man: “Ja maar…ja maar…, vragen en nog meer vragen. Vertrouw hem nu maar, je moet je leider altijd vertrouwen.”
Vrouw: Wie zegt dat, waar staat dat geschreven?
Man: Nou ik las een keer in de bijbel een passage waarin stond ”gehoorzaam uw leider en schik u naar hem want hij waakt over zijn volk en het land en hij legt daarover rekenschap af. Hij zal er voor zorgen dat een ieder zijn taak met vreugde vervult zodat niemand reden tot klagen heeft. “
Vrouw: Als je denkt dat je mij met je Bijbelteksten om de oren kan slaan, vergis jij je heel erg mi pa. In die tekst stond niet vertrouw je leider maar gehoorzaam je leider.
Man: Ach sufferd, dat is toch hetzelfde!
Vrouw: Noem mij geen sufferd want dat ben je zelf omdat je zo dom bent om blindelings te vertrouwen. Als jij je Nederlands goed beheerst, zal je moeten toegeven dat het beslist niet hetzelfde is. Voor mij is gehoorzamen een opdracht uitvoeren maar vertrouwen kun je alleen maar schenken. En schenken doe je vrijwillig, niet onder dwang brada, zoals jij mij nu wil dwingen om te vertrouwen. De man keek de vrouw boos aan en mompelde: ”Muggenzifterij!”
Ik liep weg voordat dit gesprek in een fetie zou ontaarden. Maar de flarden van dit gesprek bleven me achtervolgen. Het klopt wat de vrouw zei, vertrouwen schenk je vrijwillig en gehoorzamen doe je in opdracht. Vertrouwen geef je als er sprake is van een liefdevolle, veilige relatie. Er is geen vreugde als je moet gehoorzamen maar het maakt je wel blij als iemand jou haar of zijn vertrouwen schenkt. In vele landen is het vertrouwen in de leiding weg. Men geeft de media daar de schuld van en denkt het vertrouwen te herstellen door de media het zwijgen op te leggen. Dat werkt juist wantrouwen in de hand omdat het volk redeneert: “als je niets te verbergen hebt, leg je journalisten niet het zwijgen op en sluit je ook geen tv-stations.
De ware leider communiceert echt en ziet zich het liefst omringd door actieve meedenkers. Echter de valse leider communiceert niet, die domineert, legt je het zwijgen op, heeft liever willoze jaknikkers om zich heen zodat hij alleen kan beslissen. Daarom wordt hij niet begrepen. Er is dan vaak spraakverwarring en miscommunicatie, omdat er geen relatie, geen respect, geen veiligheid, geen vertrouwen is. De valse leider kan nog zo hard roepen, slijmen en machogedrag demonstreren, hij krijgt echter het vertrouwen niet.
De ware leider communiceert met zijn mensen en legt de bodem voor het vertrouwen door er te zijn voor zijn mensen bij crisis en als er gevaar dreigt in plaats van zijn snor te drukken en plannen te beramen om zijn eigen hachje te redden. (amnestiewet)
Vertrouwen komt je niet zomaar aanwaaien, je kunt het niet afdwingen door je positie.
Vertrouwen
Vertrouwen kun je opbouwen door eerlijk te zeggen wat je doet, door uit te leggen, te delen met degenen die direct betrokken zijn. Dat heeft niet alleen te maken met het afleggen van verantwoording, maar ook gewoon uitleggen wat je doet om mensen mee te nemen in het proces. Dat motiveert en maakt mensen deelgenoot en mede-eigenaar van een proces. Toegegeven, soms is er geen tijd voor, maar er moet wel altijd bereidheid zijn om verantwoording af te leggen. Doe geen loze beloften en zeg niet naderhand dat het een vergissing was. Doe wat je zegt en zeg wat je doet.
Vertrouwen wek je ook door je te houden aan afspraken en niet zomaar iets te roepen om mensen zoet te houden. Een gezegde luidt: “De toon maakt de muziek.”
Dat betekent let op de manier waarop je iets zegt (niet schreeuwen, geen beledigingen uiten zoals ik wens jullie slapeloze nachten en de DNA lap ik aan mijn laars). Niet iedere leider is daar goed in. Dat vraagt om oefening. Een besluit nemen is makkelijk, maar een besluit bekendmaken en delen met anderen is moeilijker. Het gaat er niet om de boel mooier of anders voor te stellen dan het is, maar om mensen recht te doen.
Goed leiding geven heeft te maken met macht. Kennis is macht!
Je moet goed geïnformeerd zijn en dat vraagt om intelligentie, goede scholing. Macht is als mest: leg je het op een plek, dan verbrandt het gras. Maar spreid je het uit, dan maakt het ’t gras vruchtbaar. M.a.w. als de macht berust bij een persoon, is er irritatie, onvrede en geen vooruitgang. Maar als het gedeeld wordt, kan er sneller vooruitgang zijn, dan voelt ieder zich verantwoordelijk.
Macht moet beheerst worden door liefde voor je medemens en niet door egoïsme.
Kortom door je uitstraling (deugdzaamheid, integriteit,), de manier waarop jij je presenteert, de manier waarop je communiceert, door je aan afspraken te houden, en het goede voorbeeld te geven, komen mensen en dingen naar je toe. Mensen, situaties en omstandigheden worden als door een magneet aangetrokken om jou te helpen en je wensen te vervullen. Al dit positieve roep je op met je gedrag. Dat geeft je macht. Door je macht heb je een band met anderen en anderen met jou. Die macht is prettig en positief en is gebaseerd op ware liefde voor je medemens. Dat is de ware macht van een goed leider. Aan zo’n leider schenk je graag je vertrouwen. Vertrouwen schenken betekent:
Ervan overtuigd zijn dat de ander in staat is om de juiste keuzes te maken (ook al zijn ze anders dan jij zou willen) en ervan overtuigd zijn dat de ander je op de juiste momenten zal informeren. Vertrouwen geven betekent dus loslaten. Loslaten is dus anders dan: zoek het maar uit of wat kan mij het schelen wat ze doen. Loslaten is vooral: er geen behoefte aan hebben om de ander te controleren.
En vertrouwen ontvangen is als een cadeau dat je ontvangt omdat jij je hebt bewezen, je hebt het verdiend. Het is als een medaille dat jou wordt opgespeld. Draag deze medaille eervol.
“Faith is taking the first step even when you don’t see the whole staircase. (Martin Luther King .jr)”
Josta Vaseur
