Bij de douane is er heibel ontstaan de afgelopen dagen. De douane valt onder de minister van Financien. Hij heeft een managementteam aangesteld bij de douane met een tweeledig karakter. Ten eerste met dat team de douane voor enige tijd besturen, dus leiding geven. Ten tweede moet dit team ervoor zorgen dat de douane gezond wordt gemaakt. Aanleiding voor dit alles: de perikelen die blijven aanhouden en het zware corruptieprobleem bij de douane. Door de ongezonde situatie loopt de Staat miljoenen aan inkomsten mis. Het korps wekt de indruk te weigeren om in het gareel te lopen. De belangen zijn groot, de illegale inkomsten enorm. Door de minister van Financien zijn – door nood gedreven – maatregelen getroffen om de controle en verificatie van bijvoorbeeld invoerrechten te verbeteren. Bij werkende systemen ging of het bedrijfsleven in verzet of werden de systemen gesabboteerd. Douaneambtenaren hebben een normaal salaris, maar velen leven op een te grote voet. Het is zichtbaar dat men bezittingen heeft die met het normale inkomen niet zijn te verklaren. Het is te vergelijken met de periode toen mensen zichtbaar met ‘coca’ en valutahandel bezig waren in Suriname. Dit alles heeft een aantrekkingkracht op jongeren. Het is daarom niet verwonderlijk dat een aantal jongeren graag uitgerekend douaneambtenaar willen worden. Want dan kunnen ze een grote auto rijden.
De corruptie duurt voort bij de douane. Dat blijkt uit de waarnemingen van de burgerij. Tot nu toe is het de regering niet gelukt om de corruptelingen aan te pakken. Het gaat naar het schijnt niet om enkele rotte appels, maar een behoorlijk deel van het douaneapparaat. Het is na al die jaren moeilijk om het maandelijks inkomen met 90% te zien terug vallen. Er zijn landen die speciaal hier in Suriname op bezoek zijn geweest om de regering en de DNA uit te leggen hoe zij corruptie in diensten als de politie en de douane hebben bestreden. De ervaring in die landen is dat corruptief gedrag soms pathologisch is, dus te vergelijken met een ziekte. Daarvoor kan via administratieve maatregelen geen oplossing worden bereikt. In deze landen is men genoodzaakt geweest om alle ambtenaren die een scheve schaats hebben gereden, met ontslag te sturen. Het omvormen en resocialiseren van deze corrupte ambtenaren leverde geen resultaat op. Men is in die landen opnieuw begonnen met een nieuwe generatie ambtenaren die goed werd opgeleid, ook op het gebied van integer handelen. De minister van Financien heeft systemen voorgesteld waarbij ontduiken van invoerrechten kon worden geminimaliseerd. Het zou leiden tot vermindering van de benadeling van de staat; het zou niet leiden tot het elimineren van die benadeling. Toch hebben wij gemerkt hoe die kleine vermindering in de illegale inkomsten heeft geleid tot verzet.
Corruptie en plichtsverzuim bij de douane komt in veel landen voor en er vallen veel ontslagen in deze sectoren in de gevallen waar de overheid maatregelen treft. Er zijn organisaties als de OECD, die veel aandacht schenken aan de douane en ook bij de algemene belastingdienst. De corruptie ontstaat door de verleiding waarin ondernemers en douaneambtenaren terecht komen. Ondernemers willen besparen op invoerrechten en willen graag een deel van die besparing afstaan aan de ambtenaren. Ambtenarensalarissen zijn over het algemeen laag, zeker in de ontwikkelingslanden. Ambtenaren komen in de verleiding om in te gaan op aanbiedingen van ondernemers. Er is geen cultuur van anticorruptie bij onze douane. De klachten over corruptie bij de Surinaamse douane zijn niet van nu. Op gegeven moment werd zelfs in DNA gesuggereerd om de corruptie formeel te institutionaliseren, dus het als onderdeel te maken van het systeem. Daardoor zou het bijvoorbeeld toegestaan zijn om bepaalde giften tot een bepaalde hoogte aan te nemen.
Nu ambtenaren die onverbeterlijk zijn worden aangepakt, komt de douanebond in het geweer en eist men vervanging van het managementteam. Wat opvalt is dat het de bond niet is gelukt om enige fout of misfunctioneren van het managementteam aan te halen. De bond is ontevreden omdat zijn leden worden aangepakt. De douanebond behoort eigenlijk niets anders dan een partner te zijn in het gezond maken van de douane. De bond moet de actie van de leiding ondersteunen om corruptie in het korps met wortel en tak uit te roeien. Bij andere bonden hebben we al gezien hoe zij acties uitroepen om managers die organisaties gezond willen maken, met ontslag te laten sturen. Een voorbeeld is de arbeidsinspectie. De regering moet niet zwichten voor intimidatie vanuit de douanebond en doorgaan met haar beleid om schoon schip te maken bij de dienst.
