Buitenvrouw en buitenman heeft te maken met het plegen van overspel. De manier van het hebben van buiten relaties of overspel komt in vrijwel alle culturen voor. De meeste culturen keuren vreemd gaan af. Maar de kans dat in een relatie een van de partners vreemd gaat is volgens onderzoek 40% tot 75%. Een hoog percentage dus. Voor de dierenwereld is de schatting dat ongeveer 5% van de diersoorten monogaam is en dat komt vooral onder vogels voor. Deze grote spreidingen in onderzoek percentages komen voor omdat er geen eenduidige definitie is van wat overspel precies is. Is een lange innige Brasa overspel in andere landen? Is het kussen van een ander op de lip overspel bij ons? Bij onderzoek wordt onderscheid gemaakt tussen emotionele ontrouw en lichamelijke ontrouw. Bij het bespreken van intieme kwesties, waaronder ook kunnen vallen seksuele issues zonder dat je partner het weet en zonder dat er van seksuele omgang sprake is, spreekt men van emotionele ontrouw. Bij lichamelijke ontrouw is er sprake van seksuele omgang. Mannen kunnen eerder een ander verleiden tot slippertjes met een puur seksueel motief, terwijl vrouwen eerder verliefd raken en een emotionele relatie beginnen. In beide gevallen wordt er van overspel gesproken. Een mens heeft in het leven ongeveer 2000-3000 keer seks met elkaar. Rekent u maar uit hoe vaak vreemdgaan dan voorkomt.
Monogamie is in de loop der jaren van de mensheid geïntroduceerd, toen de samenlevingsvormen veranderden en de mens geen nomaden leven meer had. Om de samenlevingsvorm stabiel en georganiseerd te houden en de levenskansen van kinderen te vergroten, is toen monogamie geïntroduceerd. Monogamie is een belofte aan jezelf en je partner die je expliciet doet bij de huwelijksplechtigheid. Het is een gelofte, een uitgangspunt of norm waartoe je je zelf verplicht, die bescherming moet bieden aan jou, je partner, de relatie en de opvoeding en verzorging van het nageslacht.
Wanneer er sprake is van uitlopen, dan is men geneigd er direct een negatieve motivatie aan te geven. Er zal wel iets fout zijn in de relatie van de echtgenoten. Er zullen wel relatie problemen zijn of seksuele moeilijkheden. Dat kan, maar dat hoeft niet altijd zo te zijn. De meest genoemde redenen voor overspel genoemd zijn: verveling, wraakneming vooral door vrouwen genoemd, spanning en behoefte aan ontspanning, gewoon lust, afleiding, emotioneel tekort in de relatie en de liefde is voorbij. Men is ontrouw omdat het leuk is, omdat het je gevoel van onafhankelijkheid vergroot, omdat je je aantrekkelijk voelt of omdat je toe bent aan wat spanning en avontuur. De belangrijkste factor die in meerdere onderzoeken naar boven komt voor het daadwerkelijk overgaan tot overspel is opportunity, gelegenheid. Overspel komt dan ook het meeste voor bij collega’s aan het werk, omdat de tijd die je doorbrengt met collega’s soms meer is dan de tijd die je met je partner doorbrengt. Jaloezie is in de evolutie genetisch geprogrammeerd bij de mens. Wanneer je partner 80% of meer van de tijd met je besteedt, word je niet of minder jaloers omdat de kans dat er seks is geweest met een ander dan klein is. Hierom hebben sommige mannen er problemen mee dat hun vrouw gaat studeren en werken.
Volgens de evolutie psychologie willen mensen via de seks hun genen voortplanten in de komende generaties. Hierin bestaat er een verschil bij mannen en vrouwen, want vrouwen weten altijd zeker dat het kind van haar is maar mannen weten dat niet zeker. Mamma’s Baby Pappa’s Maybe. Volgens de evolutie psychologie heeft dit tot gevolg dat voor de man die zijn genen in de volgende generaties wil hebben, hij de kans vergroot om zoveel mogelijk, met meerdere vrouwen kinderen te krijgen. Bij de vrouw geldt dat niet, ze is fysiek gelimiteerd in het krijgen van vele kinderen zij kiest dan voor haar kinderen dan een man of mannen met de beste genen. Bij overspel zal een man dan ook vragen, heb je seks gehad met de andere man, terwijl een vrouw eerder zal vragen houd je van de andere vrouw. De man loopt namelijk gevaar dat de kinderen van zijn vrouw niet van hem zijn en bij de vrouw is het gevaar dat de man van haar wegloopt. Moderne sociaal economische en medische ontwikkelingen zoals de gender ontwikkeling, gelijke betaling, gelijkheid en gelijkwaardigheid van man en vrouw en DNA vaststellingen hebben op deze processen invloed. Anticonceptie heeft eraan meegewerkt dat vrouwen makkelijker ongemerkt een buiten relatie kunnen hebben. De kans op een zwangerschap is namelijk verminderd. Maar de natuur had al een oplossing gevonden voor het probleem mama’s baby en Papa’s maybe. Namelijk de verborgen ovulatie bij de vrouw waardoor mannen onwetend zijn over wie de vader van het kind is. Hierdoor wordt de kans op verzorging van het kind vergroot. Het komt echter ook voor dat de verwekker het vaderschap betwijfelt of ontkent. Dit wordt in de evolutie Psychologie genoemd de Many Fathers Theorie. Ook bestaat er de Daddy at Home theorie die ervan uitgaat dat door de verborgen ovulatie monogamie bevorderd wordt omdat de vader gedwongen wordt om voor moeder en kind te zorgen en te investeren in het kind, zijn genen. Bij samenlevingen en in het dierenrijk waar promiscuïteit bestaat komt moord van kinderen van een andere vader vaak voor.
Monogamie heeft dus een belangrijke functie en de kans dat stiefkinderen misbruikt worden of aan hun lot worden overgelaten en niet de benodigde aandacht en liefde krijgen is vele malen groter dan bij biologische kinderen van de ouders. Hoe komt het dat ondanks een goede en leuke relatie, je toch wil snoepen bij anderen, want buitenvrouw en buitenman relaties komen vaker voor dan men wil geloven. Vanuit een psychologische bril zou ik zeggen dat bij overspel, het hebben van een buitenvouw of man er niet zozeer sprake is van het zoeken en vinden van een andere partner. Wat je dan ook ziet is dat een vrouw of man er geen moeite mee heeft dat de buitenvrouw of man ook nog andere relaties heeft en daar misschien zelf bekend om staat. Ze gaan met zo iemand toch een buiten relatie aan, maar deze persoon willen ze niet als echtgenoot of echtgenote, als binnen partner. Als echtgenoot wil men een betrouwbare empathische persoon die alleen oog heeft voor hen en dus geen overspel mag plegen. In de buiten relatie heeft men dus een ander zelf, andere waarden en normen.
Hoe ga je met overspel om, komt het goed, kan het nog goed komen na overspel van een van de partners. Crime of Passion is geen onbekend begrip in de wereld en hoe vaak lezen we niet dat een partner de ander en soms ook zichzelf vermoordt vanwege overspel. Uitlopen is de meest voorkomende reden tot echtscheiding. Bij 30% is ontrouw de spelbreker (Onderzoek Nederland). En dat is toch opvallend, als je nagaat welke waarden en normen we hanteren in onze cultuur. Vreemdgaan is taboe, en wie het doet kan rekenen op afwijzing en echtscheiding vooral als de vrouw dat doet. De kans dat het na overspel wel goed komt bestaat echter wel, maar dat komt niet in de krant. Zoals vele gedragskwesties gaat het erom het gedrag, overspel, te managen en zo weer vertrouwen in de relatie van de partners terug te brengen.
Wat voorkomt en de oplossing verzwaart is wat genoemd wordt het dubbel bedrog. Ten eerste het uitlopen zelf en ten tweede het verzwijgen van het overspel voor je partner, het liegen erom, hoewel je partner weet dat het wel is gebeurd. Vaak maakt het verzwijgen het moeilijker om de ander nog te geloven. Om problemen te voorkomen en omdat men bang is voor een breuk in de relatie verzwijgt men het overspel, maar als de partner het ontdekt, en Suriname is klein wat dat betreft, dan is de oplossing, het herstel van het vertrouwen, moeilijker. Om het vertrouwen terug te krijgen in de relatie zal in dit geval zowel de overspel-daad als het verzwijgen aangepakt moeten worden.
Dr. Glenn Leckie
Clinical Psychologist
Director HBMC ( Healthy Bodies and Minds make Healthy Communities )
Lecturer at ADEKUS, The University of Suriname
