Diabetesvereniging Suriname (DVS) heeft in De Mantel een openbare bijeenkomst gehouden voor haar leden alsook sympathisanten. Op de bijeenkomst heeft Monique Veira, jurist, gesproken over patiëntenrechten: ‘Van de machteloze naar de complete zelfstandige patiënt’. Door de eeuwen heen is de Westerse wereld onder invloed geraakt van maatschappelijke, religieuze, economische en wetenschappelijke ontwikkelingen, waarbij er duidelijke een evolutie is geweest in het denken over de zieke mens. De evolutie van de zieke mens heeft namelijk 4 sprongen gemaakt, te weten de klassieke oudheid (de basis van het denken over ziek zijn), de late middeleeuwen, de 19de eeuw en einde van de 20ste eeuw. Voorheen werden ziekten toegeschreven aan demonen of de wil van God. Hippocrates legde richtlijnen vast hoe om te gaan met de zieke medemens. “Dit heeft ertoe geleid dat vanaf de opkomst van de universiteit, zoals wij dat nu kennen, de geneesheren bij het afsluiten van de opleiding de eed van Hippocrates aflegden. In deze eed werd ook vastgelegd dat alles wat men tijdens het beroep ziet of hoort geheim moet blijven.” De invloed van Hippocrates is niet alleen terug te vinden in de eed, maar ook in de geschreven en ongeschreven regels met betrekking tot de zieke mens. Het duurde echter een poosje voordat de geschreven werken van Hippocrates, standaardwerken werden in Westerse geneeskunde.
Voor lange periode geen vooruitgang
Er volgde een lange periode waar er geen vooruitgang was. Deze periode duurde tot de late middeleeuwen (2de sprong). Er werd een ontdekking gedaan waarbij het orgaansysteem en de menselijke organen vastgelegd werden en de ontdekking van de bloedsomloop maakte, dat men afstand begon te nemen van de leer van Hippocrates. In de middeleeuwen werd gedacht dat de verhouding tussen de vochten de oorzaak was van ziekten (humores leer). Het idee was dat aan ziekten die de verstoring van de vochten veroorzaakten, weinig gedaan kon worden. Ziekte werd wederom gezien als een straf van God, waar de zieke mens lering uit moest trekken. Er was geen ruimte voor patiëntenrechten. Aan het einde van de Middeleeuwen werd eindelijk een relatie gelegd tussen de klachten van de zieke en de ziekte zelf (3de sprong). Dat werd gedaan toen een Italiaanse patholoog- anatoom begon met het bestuderen van lijken en een verband legde tussen klachten en ziekten. Dit verband won steeds meer veld. De zieke mens begon aan het einde van de middeleeuwen vat te krijgen op zijn ziekte. Tegen het einde van de 19de eeuw waren er uitbraken van grote epidemieën in de wereld, zoals pokken, tuberculose en cholera. De hygiënediscussie die in deze periode ontstond, was de eerste aanzet tot de moderne opvattingen van de mens over zijn gezondheid. Men begon zich te realiseren dat omgevingsfactoren, zoals kleding, voeding, arbeid, reinheid, huisvesting en zelfs seksuele factoren in staat konden zijn de gezondheidsfactoren de verbeteren of verslechteren. Men begon vat te krijgen op de ziekte en dat men de gezondheid zelf in handen heeft. Aan het begin van de 20ste eeuw (4de sprong) werden de röntgenstralen ontdekt. Met dit apparaat konden voor het eerst menselijke botten zichtbaar worden gemaakt. In 1969 werd op basis van het röntgenapparaat en wiskundige technieken de CT-scanner ontwikkeld die behalve afwijkingen van het bot ook afwijkingen van het weefsel kon weergeven. “Deze technologische ontwikkelingen zorgden ervoor dat wij nu kunnen weten wat er precies mis is in ons lichaam. De patiënten eisten ook onderzoek aan de hand van deze technieken. De relatie tussen de arts en de patiënt veranderde hierdoor en de vraag over het zelfbeschikkingsrecht van de patiënten en de reikwijdte over de patiënten rechten kwam aan de orde”, sprak de jurist.
Het zelfbeschikkingsrecht en patiënten rechten
Doordat Suriname tot 1975 onderdeel was van Nederland, moest de Surinaamse wetgeving gelijkluidend zijn aan met Nederlandse. Een deel van de ontwikkelingen van de patiënten rechten is vervlochten met die in Nederland. Er werden op grond van rechterlijke vonnissen en geschriften van rechtsgeleerden 3 belangrijke patiëntenrechten geformuleerd. “Hoewel De Nationale Assemblee de patiëntenrechten niet heeft aangenomen, worden deze 3 rechten ook in Suriname geaccepteerd. De 3 belangrijke patiëntenrechten zijn het recht op voorlichting over het medische onderzoek en behandeling, de toestemming die de patiënt moet geven voor elke medische behandeling en het recht op inzage van het medische dossier. In de Nederlandse wet is er nog een 4de patiëntenrecht genoemd en dat is de aansprakelijkheid van het ziekenhuis waar de patiënt de behandeling heeft ondergaan. Het ziekenhuis wordt dus aansprakelijk gesteld als er iets misgaat waarbij de individuele arts aansprakelijk wordt gesteld. Dat is vaak moeilijk omdat er in teamverband gewerkt wordt en er maar 1 persoon aansprakelijk gesteld kan worden.
NK
