In memoriam: Herman Lalbiharie Mohan (12/10/1937 – 1/4/2017)

Op zaterdag 1 april 2017 is de zeer gerespecteerde geograaf, Herman Mohan, tot hoger leven geroepen. Een zeer bewogen onderwijzer/leraar die meer dan 40 jaar zijn krachten heeft gegeven aan het Surinaamse en aan het Nederlandse onderwijs. In de loop der jaren heeft hij velen gevormd die onderwijzers, doktoren, juristen en ook andere wetenschappers zijn geworden. Hij is begonnen als vierderangonderwijzer in 1954 en werd tewerk gesteld op de H.D.Benjaminschool. De onderwijzersakte heeft hij in Suriname behaald. Hij vertrok naar Nederland en in 1963 behaalde hij aldaar de hoofdakte. Tussen 1963 tot 1966 heeft hij MO-A geografie gestudeerd in Nederland. Door omstandigheden (zijn vader was overleden) moest hij terug naar Suriname. Hij is daarna niet meer teruggekeerd naar Nederland. Hij heeft een aantal jaren op de Calorschool geografie gedoceerd en behaalde in 1970 de MO-A geografie in Suriname. Een van zijn studenten van de Calorschool was de heer Jack Mohanlal (later natuurkunde docent geworden) en hij vertelde mij op de dag van de crematie dat Herman een modelleraar was op de Calorschool. Hij kwam altijd goed voorbereid en nam toen (in de jaren 1968) veel aanschouwelijk materiaal mee. De heer Herman Mohan behoort tot de eerste groep geslaagden van de MO-A geografie in Suriname. Zover ik mij kan herinneren waren de heren Harold Rusland, de heer Semmo, de heer Oedayrajsingh Varma ( meer bekend als Che Varma) studiegenoten van hem, die ook in die periode hun MO-A geografie in Suriname afgerond hebben.
Mijn eerste kennismaking met Herman Mohan
De heer Mohan heb ik voor het eerst ontmoet in september 1968 op zijn huwelijk in Nickerie. Hij is in Nickerie getrouwd en ik was ook op het huwelijk aanwezig. Zo heb ik deze meester Mohan toen voor het eerst gezien en ook een handdruk gegeven. In 1970 ben ik verhuisd naar Paramaribo en huurde ik een huis aan de Doergalaan (nu heet die weg de Isserdeiweg, een zijstraat van de J.Lachmonstraat). Als sociaalvoelend mens ga je met je nieuwe buren kennismaken. De heer Mohan woonde toen aan de overkant van mij. Vanaf die periode (nu al 47 jaar ) ben ik bevriend geraakt op deze zeer beschaafde en respectabele leraar. Jaren daarna heb ik zelf ook mijn MO-akte geografie behaald. Wij waren toen collega’s/vakgenoten geworden. Als leraar heeft hij op diverse middelbare scholen gedoceerd. Hij heeft jaren op de Kweekschool (SPI) als leraar gewerkt. Ik moet erbij vermelden dat ik vaak in het geografielokaal van meneer Herman Mohan een kijkje ging nemen op het SPI. Hij had zijn lokaal goed ingericht met verschillende soorten aanschouwelijk materiaal: verschillende soorten kaarten; een bak met verschillende gesteenten; een bakje met bauxiet, aluinaarde en aluminium ; een aantal pakjes met padie , cargo rijst, rijst slijpmeel en zemel. Jonge geografen hebben veel van deze toegewijde/ervaren leraar overgenomen.
Raghoenath belde mij uit Nederland
De gepensioneerde onderdirecteur van de Kweekschool (SPI) en later onderdirecteur van het Ministerie van Onderwijs, Wetenschappen en Cultuur, de heer Ronald Raghoenath, belde mij op zaterdag 8 april 2017 vanuit Nederland op en heeft mij ook gecondoleerd met het heengaan van collega Herman Mohan. De heer Ronald Raghoenath was altijd vol lof over Herman Mohan. Hij heeft hem altijd bestempeld als een voorbeeldige leraar. Hij zei mij telefonisch letterlijk het volgende : “ Meester, Herman was een man die rust bracht bij de leerlingen; hij werd nooit boos en kon heel goed met zijn collega’s communiceren”.
Wij moeten allemaal eens naar het hiernamaals
Meester Herman Lalbihari Mohan heeft een zeer bewogen leven gehad. Hij laat zijn echtgenote en twee kinderen achter. Beide kinderen heeft hij een heel goede opvoeding en vorming gegeven. Zijn dochter is als arts werkzaam in Nederland (Almere) en zijn zoon is Ingenieur in Technische Bedrijfskunde en thans werkzaam in Thailand. Mohan heeft als een voorbeeldige hindoe geleefd.
Volgens de hindoegeschriften bestaat een normaal, harmonieus leven uit vier fasen: 1. In zijn jeugd begint de ingewijde, die alle godsdienstige plichten op zich neemt bij het ontvangen van de “heilige draad” met een periode van studie en dienstbaarheid onder leiding van een goeroe. 2. Daarna volgen vele jaren van huwelijk en verplichtingen aan het gezin en de gemeenschap. 3. De geestelijke groei heeft de derde fase bereikt ; hij maakt zich los van materiele verplichtingen om zijn aandacht te schenken aan de mensheid. 4. In de vierde fase bereidt hij zich voor op de overgang naar de onbekende werkelijkheid die zich aan gene zijde van de grenzen van dit leven bevindt.
Wat zich aan de gene zijde van de grenzen bevindt, hangt van de karma af, de keten die het handelen met de resultaten ervan verbindt. Een goed geleid leven geeft beloning bij de volgende incarnatie.
Meester Mohan heeft alle fasen van het leven goed doorlopen. Hij is goed geweest voor zijn gezin, voor zijn studenten, voor zijn buren en voor de medemens. Moge zijn atma de eeuwige rust hebben.
Hardeo Ramadhin