Er is de laatste dagen een behoorlijke heisa ontstaan rond een internationale conferentie die de regering zal houden en die iets te maken heeft met een waarheids- of verzoeningscommissie. De oppositie en de nabestaanden van de 8 decembermoorden zijn uitgesproken tegenstanders van een waarheids- of verzoeningscommissie als surrogaat voor het 8 decemberstrafproces. Men is eerder voorstander van gerechtigheid en een uitspraak van de rechter. Met de aanname van de Amnestiewet is de behandeling van het 8 decemberstrafproces verstoord geraakt. De rechterlijke autoriteiten weten, alhoewel de rechterlijke macht theoretisch een onafhankelijke macht is, zich geen houding aan te nemen met de politieke afwijzing van de rechtszaak met de aanname van de Amnestiewet. De zaak is niet op zich geschorst, maar een referentie aan het nog in te stellen Constitutioneel Hof heeft de zaak op de lange baan gezet. Overigens is ook geen zicht op de eventuele uitkomst van een beoordelen van de Amnestiewet door een constitutioneel hof zo het er mocht komen. Bij de aanname van de Amnestiewet in april 2012 is direct geboden de instelling van een waarheidscommissie. Eerst werd het bericht gelanceerd dat de OAS een voorstander was van een waarheidscommissie en dat het – blij met de weg die politiek Suriname had bewandeld – de Surinaamse regering zou helpen met het instellen van een waarheids- en verzoeningscommissie, althans hulp daartoe zou bieden. De bedoeling van de commissie moest zijn om te geraken tot een punt waar nabestaanden en tegenstanders van de Amnestiewet zich toch erkend voelen. Het commentaar van met name de nabestaanden is dat uit de aard der zaak een waarheids- of verzoeningscommissie uitgaat van de wens van ook de slachtoffers om zo een commissie te hebben en om te verzoenen in plaats van dat een rechtszaak met veroordelingen komt. Inderdaad is het zo dat zo een wens niet kenbaar is gemaakt en dat steeds benadrukt is dat de rechtszaak voortgang moest vinden. Met name de voorzitter van het parlement zou bij de aanname van de Amnestiewet getracht hebben om aannemelijk te maken waarom een waarheids- en verzoeningscommissie van belang zou zijn … voor de nabestaanden. Bij amnestie hoort een waarheids- en verzoeningscommissie. Daarmee had ze dus impliciet laten blijken dat geen heil meer gezocht moet worden in de strafzaak. Na de aanname van de Amnestiewet is door politici beweerd dat men de strafzaak niet heeft gefrustreerd. Men heeft alleen gedaan waartoe men als wetgever in staat was. Verder was het aan de rechterlijke macht om te zien en te bepalen hoe men daarmee moest omgaan. De Amnestiewet en in het verlengde daarvan een waarheids- en verzoeningscommissie is nooit een verkiezingsbelofte geweest van de NDP, noch heeft men hierover enig uitspraak gedaan in het kader van de verwerving van de politieke macht. De aanname van de Amnestiewet en de notie van het instellen van een waarheids- en verzoeningscommissie is onderwerp van spanningen geweest in MC- en NDP-kringen. De Amnestiewet bevrijdde het OM van een pijnlijk moment, want die kwam voordat de vervolging de strafeis bekend zou maken. Dus voordat men bekend zou maken hoeveel een bepaalde Surinamer als officier zou eisen tegen de zittende president van de Republiek Suriname met een bepaalde aanhang. Na bekendmaking van de Amnestiewet werd door de OAS (bij monde van de assistent secretaris-generaal) ontkend dat de organisatie content was met de stand van zaken en dat ze daarom hulp zou verlenen met het instellen van een waarheids- en verzoeningscommissie. Integendeel bleek dat er een vast uitgangspunt was, waarbij de organisatie zich altijd uitspreekt tegen het ongestraft gaan van strafbare feiten en amnestie. In juni 2013 werd bekend dat de OAS en de Surinaamse regering een Memorandum of Understanding hadden getekend om een “Conference on International Experiences of National Dialogue” (Conferentie inzake Internationale Ervaringen over National Dialoog) te houden nog in 2013. Het doel zou zijn om de kans op conflicten in Suriname te reduceren en consensus te bereiken. Meer werd niet bericht, dus rijst de vraag conflicten van welke aard en tussen wie en consensus over welk onderwerp. Over het algemeen zou de OAS zich wel inlaten in pogingen om meer politieke stabiliteit te creëren als basis voor een meer sociaal rechtvaardige samenleving. Het zou dus dan moeten gaan om politieke consensus tussen politieke partijen aan beide kanten van het spectrum. Maar er zou ook een verborgen agenda kunnen zijn (dat zich voltrekt nadat de OAS is vertrokken) en de OAS zal zich daartegen verzetten. Nu verklaart het Nieuw Front dat het, alhoewel uitgenodigd, niet zal deelnemen aan de conferentie. In zijn verklaring benadrukt het NF zijn afwijzing van de Amnestiewet, het stagneren van de rechtszaak en de intentie om een waarheidscommissie in te stellen. In de uitnodigingsbrief wordt aangegeven dat men aan de hand van ervaringen uit de Amerika’s en Afrika (inzake waarheidscommissies?) wil geraken tot een begrip in Suriname hoe nationaal dialoog kan bijdragen aan een milieu waarin gegaan kan worden richting verzoening. Het is dus duidelijk dat de Surinaamse regering deze conferentie wenst te hanteren als een activiteit in haar proces tot voltooiing van haar voorgenomen waarheidscommissie in het kader van de nietige Amnestiewet, concludeert het NF. Interessant is het wat het standpunt van de OAS zal zijn nadat zij eerder haar betrokkenheid bij de instelling van de waarheidscommissie als het ware afwees. Opmerkelijk is dat in het kader van de MoU het woord ‘consensus’ werd gebruikt en nu het woord ‘reconciliation’ (verzoening) valt. Het laatste is gangbaar in het geval van meestal gewapend conflict (burgeroorlog) of een politiek conflict dat het volk verdeelt. Die verzoening is daarom moeilijk te plaatsen en geeft ruimte aan politieke partijen die zich uitspraken tegen de Amnestiewet om zich hiervan te distantiëren. Interessant blijft de rol van de OAS.
