Vervolg van Deel 2
5. Bepaling van sociaaleconomische haalbaarheid: evalueer de effecten van het project met betrekking tot de betrokken samenleving, bijvoorbeeld het creëren of verminderen van werkgelegenheid, enz.
6. Bepaling van ecologische haalbaarheid: beoordeel de impact en voordelen van het project voor het ecologische milieu. Controleer normen voor ecologische vervuiling.
7. Bepaling van juridische haalbaarheid: controleer bestaande wetten en andere juridische beperkingen en verplichtingen die de ontwikkeling en uitvoering van het project begunstigen (of ontmoedigen).
8. Bepaling van politieke haalbaarheid: evalueer de regionale en sectorale planning, het beleid en de doelstellingen. Bepaal of de implementatie van het project consistent is met relevante sectorale/energiebeleidslijnen.
9. Gebruik laagste opportuniteitskosten of hoogste opportuniteitsvoordelen.
10. Calculeer de sociale levensvatbaarheid met sociale schaduwprijzen die werkgelegenheid begunstigen.
11. Tenslotte is onmisbaar een Monte Carlo risicoanalyse.
Kortom een doorwrochte analyse zal erop toezien dat de investeringen financieel-, economisch-, sociaal-, technisch-, commercieel-, politiek- en juridisch levensvatbaar zijn. Het is wenselijk dat cumulatief aan de hierboven genoemde criteria voldaan wordt. De laatst genoemde criteria voor haalbaarheid tezamen met de uitgebreide ontwikkelingsdoelstellingen vormen de basis voor de beoordeling van projecten.
Welk project
De keuze van welk project waar en wanneer uit te voeren zal gebaseerd moeten zijn op de levensvatbaarheid van het project in acht nemende de uitgebreide ontwikkelingsdoelstellingen zoals eerder geformuleerd.
Opportuniteitskosten of opportuniteitsvoordelen
Opportuniteitskosten of voordelen zijn de waarde van het beste niet gekozen alternatief.
Dus hoe weet je of het gekozen project het beste rendement zal opleveren. Dat doe je door een confrontatie met het beste niet gekozen alternatief. Zo zijn er velen in Suriname die vinden het West Suriname Project van dr. ingenieur Frank Essed een project die opnieuw opgestart moet worden. Wat zijn de feiten. Een 500 MW hydro elektrische dam kost ca 3.5 miljard usd op de locatie in de Kabalebo. Komt bij kosten voor switchyard transmissie en aluinaarde fabriek en smelter. Tezamen nog eens 3 miljard usd. Voor bijkomende kosten en onvoorzien nemen we 30% tezamen 9.5 miljard usd. En wat brengt het ons op. Ca 400 miljoen usd bij een goede deal en 200 milj usd per jaar bij een slechte deal. Dat is op zijn gunstigst een rendement op het geïnvesteerde vermogen van 4.2%. Wat zijn de opportunity costs. 1 miljard usd investeren in de groene sector dus biosector en in manufacturing levert op ca 30000 banen direct en indirect en jaarlijks 300 miljoen Amerikaanse dollars aan exportopbrengsten. Het werkloosheid probleem plus huisvesting probleem etc. is opgelost. Sanering ambtenaren wordt een makkie. Wie niet wil werken moet verhuizen naar een andere planeet. Men vergeet dat mijnbouw een enclave economie is. De kapitaal employment ratio is het laagst voor mijnbouw.
Diversificatie van de economie
Binnen de mijnbouwsector naast de aardoliesector ook de bauxietsector ontwikkelen is geen diversificatie. Pas wanneer een andere levensvatbare sector binnen de economie wordt ontwikkeld kan er sprake zijn van diversificatie.
Richard B Kalloe