Er was gisteren een heel interessant debat in de Tweede Kamer in Nederland met betrekking tot de dubieuze aankoop van mondkapjes voor circa 100 miljoen euro door een stichting die connecties met de voormalige minister Hugo de Jonge zou hebben gebruikt om de spullen te leveren. Tegen de minister is een motie van wantrouwen ingediend door voornamelijk de oppositiepartijen. In de middag Surinaamse tijd waren de debatten in de Tweede Kamer en de stemming over de motie van wantrouwen nog gaande. De deal werd voor de levering van de mondkapjes geleverd door Sywert van Lienden (Rhenen, 18 september 1990). Hij is een Nederlands ondernemer, politiek activist en lobbyist. In het begin van de corona-pandemie in 2020, stelde Van Lienden via social media het tekort aan mondkapjes en andere beschermingsmiddelen voor de zorg aan de orde. Met twee kennissen richtte hij de non-profitorganisatie Stichting Hulptroepen Alliantie op, die met ‘belangeloze hulp’ van verschillende bedrijven en financiers mondkapjes inkocht bij fabrieken in China. De stichting deed zich voor als een non-profit organisatie die de juiste connecties bezat om een dreigend tekort aan mondkapjes in ziekenhuizen etcetera te voorkomen. Ambtenaren zouden moeite hebben gehad met de aankoop van de mondkapjes, maar politici uit het kamp van de stichting en de minister zouden de deal hebben doorgedrukt. In mei 2021 berichtte De Volkskrant, dat Van Lienden en zijn compagnons via een BV gekoppeld aan de non-profitorganisatie veel geld verdienden bij het doorverkopen van de mondkapjes aan de overheid, ondanks dat ze herhaaldelijk publiek verklaarden er zelf niets aan over te houden. Het RIVM (Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu) adviseerde tegen de aankoop, omdat er sprake zou zijn van een “onacceptabel gezondheidsrisico”, vanwege het feit dat er grafeen in de mondkapjes werd gevonden. Van Lienden hield volgens journalistiek platform Follow the Money negen miljoen euro aan de deal over, zijn compagnons elk zo’n vijf miljoen euro.
Op 17 juni 2021 werd via een verklaring van het CDA en Van Lienden bekend, dat hij zijn lidmaatschap van het CDA had opgezegd.
Minister Hugo de Jonge komt uit het Christen-Democratisch Appel ((CDA) en was in het vorige kabinet (Rutte III) minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. In het huidige kabinet Rutte IV is hij minister van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening. Deze zaak lijkt op een typisch Surinaamse zaak: zo vinden standaard grote omvangrijke aankopen plaats, onder haast alle regimes. Onnodige tussenpersonen en handelaren maken dan een woekerwinst. In Nederland hebben onderzoekers, waaronder onderzoeksjournalisten, onderzoek naar de mondkapjesdeal gedaan met gebruikmaking van de mogelijkheden van de Wet Openbaarheid van Bestuur (WOB). De journalisten hebben uitgebreide artikelen geschreven over de corruptie waarvan sprake zou zijn geweest. Minister Hugo de Jonge had eerder in een uitlegbrief aangegeven, dat hij melding had moeten maken van zijn contacten met de mondkapjeshandelaar. Ook erkende hij dat hij daar ’onvoldoende op heeft toegezien’. Hij betreurde de gang van zaken. Aanvankelijk deed hij het voorkomen alsof hij niets van doen had met de mondkapjesdeal, maar uit WhatsApp gesprekken kwam naar voren, dat hij zich er wel degelijk mee had bemoeid. Ook is duidelijk dat hij zijn privémail heeft gebruikt voor zakelijke berichten. Dat druist in tegen regels voor kabinetsleden.
Deed De Jonge aan cliëntelisme/nepotisme en probeerde hij via het gebruik van zijn privémail de WOB-procedure te omzeilen? Dit zijn vragen die breed in de Tweede Kamer zijn gesteld. Uit de WhatsApp berichten blijkt, dat ambtenaren en een voormalige minister die belast was met de aankoop, ook in de zaak betrokken waren door de minister. De minister vond zelf dat er verwarring is ontstaan. Ook vindt hij dat hij ’completer’ had kunnen zijn.
Dat laatste kan in de Tweede Kamer gevoelig liggen, omdat het neerkomt op liegen voor het kabinet of het onthouden van informatie. De Tweede Kamer onjuist informeren wordt gezien als een politieke doodzonde, maar onvolledig zijn in de informatieverstrekking wordt doorgaans ook niet geduld.
Een groot deel van de oppositie had het vertrouwen in minister Hugo de Jonge opgezegd. De PvdA diende naar aanleiding van zijn rol in ’de Sywertdeal’ een motie van wantrouwen in die werd gesteund door PVV, GL, SP, FvD, Denk, Van Haga, PvdD en BBB. De minister is niet eerlijk geweest over de mondkapjesdeal, dat was het hoofdmotief voor de motie van wantrouwen. Terwijl hem al een jaar lang gevraagd wordt naar zijn precieze betrokkenheid, is hij niet met de informatie gekomen. Een deel gaf nog de ondersteuning aan de minister, waardoor De Jonge niet hoeft op te stappen. Een meerderheid hield nog het vertrouwen in hem. Hoe het met de motie is afgelopen verneemt u later van ons. De minister had al zijn oprechte excuses aangeboden.
