Bedenkelijke rol Centrale Bank van Suriname
De pogingen van de centrale bank om over liquiditeit af te romen zal niet werken. Omdat een van de bronnen van inflatie gelegen is in het feit dat de overheid via haar parastatalen drastische prijsverhogingen heeft doorgevoerd. De EBS, de SWM, Telesur, Staatsolie et cetera zijn technische, economische en juridische monopolies die al hun inefficiëntie afwentelen op de gemeenschap. Deze monopolies moeten doorgelicht worden en hun tarieven moeten de werkelijke kosten reflecteren.
De rente betaald door de Centrale Bank van Suriname aan de banken voor de termijndeposito veilingen in het jaar 2021 bedragen meer dan 140 miljoen SRD. Alleen al met dit hoge bedrag aan rente betaalt aan de banken maakt dat de centrale Bank van Suriname zelf bezig enorme liquiditeit te creëren op de geldmarkt. Het is de pot die de ketel verwijt.
Dan hebben we de betalingsbalans die sterk negatief is.
De pogingen van de centrale Bank van Suriname om anno 2021 zoveel mogelijk liquiditeit af te romen bewijst dat men geen idee heeft wat de bronnen van inflatie in Suriname zijn. Het omhoog duwen van de rente heeft tot gevolg dat bedrijven hoge rentekosten moeten maken wat dus de economische bedrijvigheid, in het bijzonder investeringen, negatief beïnvloedt. Het zorgt er ook voor dat de informele sector, waar kapitaal niet schaars is, dat die blijft groeien.
Verstopping in de Supply Chain
Verder wordt vergeten dat wij een importeconomie hebben. Met als gevolg een hoge mate van importinflatie. In de transportlogistiek heeft bulktransport plaats moeten maken voor containertransport. Alleen vloeistoffen, aardolie en sinaasappelsap bijvoorbeeld, en granulaire materialen zoals soja, granen et cetera, worden in bulk verscheept. Sinds het uitbreken van de corona crisis zijn de logistieke kanalen echter aardig verstopt wat er toe leidt dat met name het containertransport ernstig belemmerd wordt wat maakt dat de transportkosten van een container meer dan verdrievoudigd zijn. Dit leidt tot forse prijsstijgingen. Er is wel een toenemende tendens merkbaar naar verscheping in stukgoed break bulk welteverstaan.
Kortom uit het bovenstaande blijkt dat er meer reële oorzaken zijn voor de prijsstijgingen dan een toename van de geldhoeveelheid uit hoofde van monetaire financiering alleen.
Ontwikkelingsfinanciering
In minder ontwikkelde landen is de kern van het probleem niet alleen de ontoereikendheid van effectieve vraag in verhouding tot het potentiële aanbod, maar enerzijds de structurele gebreken van de economie wat betreft de complementariteit van productiefactoren, met ondernemende en organisatorische vaardigheden, terwijl ook meespeelt de schaarste aan kapitaal voor investeringen met een looptijd groter dan vijf jaar. Het absorptievermogen van een land als Suriname is laag door het tekort aan geschoolde arbeidskrachten, de ontoereikendheid van managementvaardigheden en de algemene organisatorische inefficiëntie die kenmerkend is voor zowel de publieke als de private sector van de economie.
Managementvaardigheden voor projecten met een hoge technologische inhoud zijn schaars. Zelfs Staatsolie ziet kans om een olieraffinaderij te kopen voor minimaal driemaal de prijs terwijl de raffinage capaciteit onvoldoende is om de lokale behoeften te dekken.
De ervaring heeft geleerd dat in Suriname vrij vaak de vraag
voor kapitaal om ondernemingen te financieren die bevorderlijk zijn voor economische groei groter is dan het bijbehorende aanbod, wat wijst op een grotere schaarste aan investeringsfondsen. Het geringe absorptievermogen van de economie vormt de essentie van onderontwikkeling, en zulks wijst op de noodzaak van een meer oordeelkundige gebruik van financieringsmethoden in minder ontwikkelde landen als Suriname. Kader moet opgeleid worden in projectplanning en projectmanagement, in de analyse van investeringen op het niveau van de Europese investeringsbank en de Wereldbank door toepassing van de Little-Mirrlees Squire-van der Tak methode, Monte Carlo risicoanalyse, policy analyses matrix, et cetera.
Het is een typisch kenmerk van economische achterstand dat opvallende consumptie, handel en hamsteren, in plaats van productieve investeringen, meer kans hebben om een aanzienlijk deel van de hogere winsten van zakenlieden in onderontwikkelde economieën te absorberen. Welke aansporing om te investeren ook wordt gecreëerd onder deze voorwaarden zullen waarschijnlijk extra middelen in de traditionele, inflatieveilige activiteiten, met name onroerend goed en handel geïnvesteerd worden.
De primaire voorwaarde voor de ontwikkeling van een vrije ondernemingseconomie is een drastische verandering in de houding van economische agenten: zakenmensen moeten worden getransformeerd van snelle winstzoekers en speculanten tot creatieve ondernemers; spaarders moeten afstand doen van hun hamstergewoonten en hun spaargeld beschikbaar stellen voor productieve gebruik via het banksysteem en de kapitaalmarkt; consumenten moeten ertoe worden aangezet om te sparen; beleggers moeten in staat worden gesteld om de winstgevendheid van productieve ondernemingen en het toekomstperspectief in te schatten voor perioden langer dan enkele maanden of jaren.
Institutionele herstructurering
Bij dit alles moeten we echter niet nalaten te benadrukken dat terwijl monetaire stabiliteit een noodzakelijke voorwaarde is voor ontwikkeling, het bovendien niet voldoende is. In de regel zijn structurele veranderingen nodig om een achterlijke economie te brengen op het pad van duurzame ontwikkeling.
Nogmaals, in een wereld van meer geliberaliseerde handel en betalingen, is stijgende export een positieve indicatie van een verbeterd concurrentievermogen, resulterend in een efficiënter gebruik van middelen. De ontwikkeling van exportgerichte industrieën is in feite een veelbelovende lijn naar de modernisering van organisatie management planning en technologie, en leidt tot de wederzijds voordelige integratie van de economieën van ontwikkelingslanden in de gemeenschap van ontwikkelde landen.
Moderne economieën zijn institutionele economieën. Autonome onafhankelijke instituties helpen het beleid formuleren en uitvoeren. Het zijn organen van de staat waar professionals de dienst uitmaken. In de inrichting van de economie van Suriname zijn instituten systematisch afgebroken met als gevolg dat we nu beland zijn op het niveau van bijkans 70 jaar geleden.
Zonder planning instituten, ontwikkelingsinstituten, investering instituten zal economische ontwikkeling uitblijven. Door de zwakte van onze ondernemersklasse worden ontwikkelingskansen niet benut. Men heeft geen weet van de rendabele productmarkttechnologie combinaties in Suriname. Een Ontwikkelings- en Investeringsinstituut zal daarom een listing moeten maken van de rendabele investeringsmogelijkheden met complete uitgewerkte haalbaarheidsstudies op het niveau van de Europese investeringsbank en de Wereldbank. Deze studies moeten gepresenteerd worden aan ondernemers en investeerders en het ontwikkeling en investering instituut zal de gang van zaken moeten coördineren opdat investeringen gerealiseerd worden. Parallel hieraan moet de staat zorgen voor ontwikkelingsfinanciering via concessionele leningen aan de Nationale ontwikkelingsbank die hiertoe uitgerust moet worden met professioneel management.
Richard B Kalloe
