Het monument van agent-generaal Barnet Lyon is in het weekend verwijderd. De Brits Indische contractante Janey Tetary zal deze plek innemen. Haar borstbeeld wordt op zondag 24 september onthuld. De regering heeft besloten tot verwijderen c.q. verplaatsen van dit koloniaal monument vanuit haar visie dat de overheid en volk thans de verantwoordelijkheid dragen dat markante leiders uit het Surinaams verleden gepast worden geëerd. “Tevens zal deze actie ertoe bijdragen dat wij onze eigen geschiedenis schrijven en de geschiedenis van Suriname wordt gedekoloniseerd.” Vele nakomelingen van de Hindoestaanse contractarbeiders zouden onbekend zijn met de offers die hun grootouders hebben gebracht. Zij hebben gevochten voor hun rechten en vrijheden van hun nakomelingen. Tot op de dag van vandaag zijn deze helden en heldinnen onbekend in de Surinaamse en Nederlandse geschiedenis. Hun verhaal en erkenning ontbreken in de geschiedenisboeken en in de samenleving.
In 1884, 133 jaar geleden, gaf Barnet Lyon, de opdracht om een jonge verzetstrijder van het Surinaamse volk, Janey Tetary en haar medestrijders te vermoorden. In 1884 kwamen de arbeiders van plantage Zorg en Hoop in opstand tegen onderdrukking en uitbuiting en voor respect en menselijke waardigheid.
“Barnet Lyon was van 1891-1902 agent-generaal voor de immigratie, de vertegenwoordiger van de kolonisator die in de geschiedvervalsing wordt aangeduid als de belangenbehartiger van de Hindostaanse contractarbeiders. Maar hij was eigenaar van plantage Jagtlust waar contractarbeiders werden uitgebuit en onderdrukt. Barnet Lyon had als directeur van zijn plantage dhr. Lionarons aangesteld die tevens districtscommissaris was. Veel Hindoestaanse contractarbeiders van verschillende plantages, die onder het bestuur vielen van Lionarons, gaven aan deze districtscommissaris hun zuur verdiende geld met de bedoeling dat deze het voor hen op de koloniale spaarbank zou storten. Sommigen gaven al hun spaargeld, inclusief de premie voor hercontract aan Lionarons. Hij beloofde de migranten plechtig hun geld netjes op de spaarbank te storten, maar hij heeft gelogen en het geld gestolen. De arbeiders klaagden hem aan en gingen naar de rechter. Maar die schreef aan de gouverneur: “Het doet mij leed U te moeten berichten dat het thans niet mogelijk is den bedrogen immigranten recht te verschaffen. Zij hebben trouwens hun verlies aan hunne eigenen onvoorzichtigheid te wijten”. De migranten konden dus naar al hun zuur verdiende geld fluiten. En ook Barnet Lyon waste zijn handen in onschuld.”
“Toen de arbeiders onder leiding van Janey Tetary en Ramdjanee in 1884 in opstand kwamen tegen deze onrechtvaardige behandeling, bracht Barnet Lyon het volgende advies uit aan de gouverneur. De belhamels, zo noemde hij ze, wil¬den obstructie plegen tegen de bestaande plantagediscipline. Aangezien zij grote invloed uitoefenden op de migranten, konden deze oproerkraaiers, dat was een andere naam, de contractarbeiders gemakkelijk naar hun hand zetten.”
“Daarom was het volgens Barnet Lyon van groot belang om de opruiers van contractarbeiders zo snel mogelijk uit te schakelen. Desnoods met bruut geweld. En zo werden zeven arbeiders standrechterlijk geëxecuteerd op korte afstand (1-2 meter) op instructie van deze man.
Op 24 september brengt de overheid gerechtigheid aan deze helden en heldin. Zij verwijderde het beeld van hun dader. Op deze plaats zal op 24 september het beeld verrijzen van hun leidster, Tetary. Deze handeling is een markant moment in onze geschiedenis en is bedoeld om onze helden en heldinnen na 133 jaar te eren en de wereld te laten te laten weten dat we trots zijn op onze helden en heldinnen.”
