‘Er is geen vertrouwen in het huidige kabinet. De cambio’s moeten sluiten.’ Dit waren de opvallende statements bij de afgelopen ondernemersavond van de Kamer van Koophandel en Fabrieken. Het lag in de bedoeling dat ondernemers bij elkaar kwamen om oplossingen aan te dragen, die ertoe kunnen leiden dat de vreemde valutakoers weer de goede kant opgaat. Klaarblijkelijk lukte het de ondernemers niet om concrete oplossingen aan te dragen. De voorzitters van de diverse bedrijfslevenorganisaties maakten aan de andere kant wel wat statements.
Antony Wong, voorzitter van de Algemene Aannemers Vereniging (AVV), zegt dat vertrouwen gekweekt wordt door te tonen dat men te vertrouwen is. ‘Als je je afspraken niet nakomt, zal men je niet meer vertrouwen. Als je niet de waarheid vertelt, kweek je ook geen vertrouwen. Het vertrouwen in het kabinet is totaal komen weg te vallen, vooral in de aannemerij’, stelt Wong.
Volgens Wadi Sowma, voorzitter van de VES, heeft Suriname een technisch probleem en een vertrouwensprobleem. Er moeten volgens hem meer psychologische seminars gehouden worden om te weten hoe je beleidsmakers laat luisteren naar wat deskundigen zeggen en hoe zij rapporten van internationale instituten moeten lezen.
Remy Bhailal, voorzitter van de Vereniging van Cambiohouders, zegt dat Surinamers intussen al weten waar het fout is gegaan. Er zijn de afgelopen weken teveel achterstallige betalingen gedaan. Er zijn teveel SRD’s op de markt gekomen. Dit doet volgens hem de druk op de dollar vergroten.
Het bedrijfsleven is volgens Antony Wong niet de schuldige van dit alles. ‘Wij hebben leningen gesloten in SRD en in dollars. Dat ziet men niet. Men moet niet denken dat men wordt betaald en men gewoon dollars gaat kopen. Wij moeten de dollars terugbetalen.’ Wong hoopt dat het vertrouwen weer hersteld wordt. Mocht dat gebeuren, dan zijn alle Surinamers erbij gebaat.
Transparantie en vertrouwen
De kern van het probleem volgens Sowma is het overtuigen van de beleidsmakers dat dit probleem gezamenlijk moet worden opgelost. Hierbij zullen transparantie en integriteit van eminent belang zijn. ‘Alle andere technische en mogelijke sociaal-maatschappelijke oplossingen zullen het gevolg zijn van de eerste stap. Wij kunnen met de geweldigste oplossingen komen, maar zonder transparantie en vertrouwen, vergeet het’, zei Sowma. Hij sprak ook over een crisisteam dat in het leven geroepen kan worden om de zaak op te vangen.
Wilgo Bilkerdijk van de Associatie van Surinaamse Fabrikanten was erbij om de mening te horen over het vrijgeven van de wisselkoers. ‘Het is een serieuze zaak, die door economen wordt geopperd. Dit heeft zeker uitdagingen voor de productiesector, maar wij moeten niet alleen kijken naar hoe de boekenwurmeconomisten over denken, maar zeker naar de economen die dat voorstellen’, stelde Bilkderdijk. Voor Bhailal is deze optie een ‘no go’.
Sluit die cambio’s
Albert Alleyne van de Consumentnekring was radicaal: ‘Sluit die cambio’s’. Volgens Bhailal is er steeds gevraagd naar randvoorwaarden zodat de cambio’s rustig kunnen werken, maar die blijven eruit. Hij meent dat de cambio’s last ondervinden van de informele sector. Daarvoor zou er een wet moeten worden gemaakt, waarbij het verboden is om van/aan winkeliers valuta te kopen/verkopen. ‘Ik heb geen moeite met een wet op cambio’s, maar neem de illegaliteit ook mee. Laat het ook gestraft worden’, zegt Bhailal. Voor winkeliers moet er een regel komen dat zij tot een bepaald bedrag zonder een bon hun geld bij de bank kunnen storten. Boven een bepaald bedrag moet het gepaard gaan met een bon van een cambio. De huidige situatie stimuleert volgens hem de illegaliteit. Ten derde stelt Bhailal voor dat één van de vreemde valutasoorten wordt uitgeschakeld als betaalmiddel. ‘Wij zien een gevaar in de euro en de dollar. Men zou dus ermee naar Suriname mogen komen, maar alleen via de cambio’s wisselen’, stelt Bhailal voor.
Vrijlaten wisselkoers
Sowma en een paar aanwezigen in de zaal waren het erover eens dat de wisselkoers vrijgelaten dient te worden. Volgens Bhailal kan deze maatregel leiden tot een wild-west-situatie. Uit de zaal kwam de vraag of alleen de cambiohouders er baat bij hebben dat de wisselkoers niet wordt vrijgelaten. ‘Wie heeft er baat bij?’, werd gevraagd. De voorzitter van de Chinese winkeliers, Stephen Lee, verzocht de winkeliers hun ervaringen met de koersen met de organisatie te delen, zodat er een plan kan worden ontwikkeld. Volgens hem incasseren de winkeliers de grootste zweepslagen, aangezien zij tussen de importeurs en de consumenten staan. De ondernemers zelf hebben geen concrete oplossing aangedragen. In tegendeel werden er vragen gericht aan de verschillende voorzitters. De reacties gingen merendeels over de huidige situatie en de mogelijke oorzaken die ertoe hebben geleid.
Jayant Padarath, voorzitter van de Kamer van Koophandel, concludeerde dat 70% van de doelen van de avond wel is gehaald. Al de suggesties en voorstellen zullen volgens hem worden gedocumenteerd en aan de regering worden overhandigd.
Kavish Ganesh
