‘Na map… kondre disi’, is de uitspraak in Wan Pipel die de prent tot meer dan een film maakte. Het trachtte de maatschappelijke betrokkenheid te brengen welke de filmmakers trachtten te bereiken. De uitdrukking drukte de frustraties uit waarmee burgers soms in het land zitten en geen raad meer weten, ook herkenbaar in deze tijd. Soortgelijke uitspraken maakten van Emanuel van Gonther een onvergetelijke acteur die voor altijd gegrift zou staan in het geheugen van de Surinamer, alhoewel hij maar in één film kon acteren. Van Gonter, in de film de vader van drs. Roy Ferrol, is uitgerekend op zijn 96ste jaardag overleden. Volgens velen had hij de hoofdrol in de film Wan Pipel en niet de zoon Roy Ferrol. Bij het schrijven van dit stuk valt op hoe weinig wij over deze acteur weten. Daarin is Van Gonter niet alleen. Een hele rij van Surinaamse artiesten, zelfs die welke Suriname regionaal en internationaal op de kaart hebben gezet, hebben hun glorietijd gehad en hebben nu een anoniem bestaan. Geruisloos sterft men, waarbij zelfs familieleden de durf niet kunnen opbrengen om te memoreren dat hij/zij een zanger, muzikant, acteur, sporter of schrijver was. Biografieën van buitenlanders nemen wij wel grif over. Op dit stuk moeten de Surinaamse media een culturele mind shift ondergaan, maar ook de Surinaamse mediawerkers. Suriname wordt heel vaak aangeduid als een land met overwegend cultuurbarbaren. Dat zijn overigens ook samenlevingen met een flinke dosis individuele zelfhaat, een afkeer van het eigene. Er zijn Surinamers die zodanig zijn opgevoed en grootgebracht dat ze weigeren te geloven dat Surinamers ook tot grote dingen in staat zijn en waarde kunnen toevoegen. Soms ontdek je dat pijnlijk bijvoorbeeld bij interlandtoernooien voor voetbalclubs die hier worden gehouden of de wijze waarop ‘Surinamers’, die toch wel in profcompetities hun mannetje kunnen staan en succes hebben, worden behandeld. Opmerkelijk in de film van Pim de la Parra is bijvoorbeeld dat hij zeer selectief is geweest in het memoreren/noemen van de artiesten die hebben opgetreden in de film. Met name is het jammer dat geen melding wordt gemaakt in de aftiteling dat de toen zeer populaire baithak gana zangeres Srimati Audhradjie Ghisaidoobe en de slaginstrumentartiest, Mohamed Sattar Alidjan, ook hebben opgetreden in de film. Van Gonther heeft niet in ettelijke Surinaamse films gespeeld, er was/is trouwens geen florerende filmindustrie in Suriname. Voor zover bekend was Wan Pipel Van Gonter zijn enige film. Een Surinaamse film was sowieso een rariteit in die tijd. Het acteerverleden van Van Gonther voor de film is onbekend: hij zou wel aan toneel hebben gedaan, maar zijn werk was indrukwekkend. De acteur had zijn talent in de film bewezen, maar daarna is daarvan zelden gebruik gemaakt en dat is jammer. In de afgelopen 15 jaar zijn er toch wel Surinaamse low budget producties geweest, maar daarbij heeft men met een Surinaams filmverleden – hoe bescheiden ook – geen rekening gehouden. Zeker in het afgelopen decennium is het behoorlijk stil geweest rondom Van Gonter. De media in Suriname heeft geen traditie om performers en artiesten uit het verleden te waarderen. Heel vaak zijn het personen die heel mooi te portretteren zijn, maar we creëren niet graag zelf. Scholen en de AHKCO moeten veel meer gebruik maken van oudere artiesten met wapenfeiten. Wan Pipel was een wapenfeit van Van Gonter. De acteur had een toneelachtergrond, waarover niet veel bekend is. Uit een beschrijving van zijn pleegdochter weten wij dat de artiest nauw betrokken was in koren. Hij begon met zangles op school en met de Comeniusschool zong Van Gonter elke donderdag op het Sivaplein. Hij werd uiteindelijk lid van het bekende koor Maranatha, waarmee hij voor het eerst in Thalia optrad. Later werd hij zelfs voorzitter van Maranatha, een functie die hij later opzegde. Van Gonter was ook deel van het Jeugdcentrum Jeugddienst Kerkkoor (Jedikeko) van de Evangelische Broedergemeente. Tot aan zijn overlijden was Van Gonter erevoorzitter van Jedikeko. Na Maranatha werd Van Gonter deel van het mannenkoor Harmonie, ook als dirigent. Tegelijkertijd trad hij voor enige tijd ook op in het Saronkoor. Er zijn Surinamers die, alhoewel niet altijd blij met de teneur van de film, Wan Pipel tientallen keren hebben gezien en steeds iets nieuws ontdekken, zelfs na de zoveelste keer. Het meest sterk zijn de dialogen zoals gebracht door Emanuel van Gonter. De dialoogstukken van Van Gonter hebben monumentale waarde en zijn door filmkijkers op video zeker ettelijke malen herhaald. Zo een krachtige en indrukwekkende vertolking van een rol hebben we zelden in Surinaamse films gezien. Misschien was het de meest indrukwekkende en krachtige vertolking van een rol in een Surinaamse film ooit. Emanuel van Gonter werd geboren op 5 februari 1918. Naast Emanuel van Gonther overleden eerder uit de film Wan Pipel, Sewpal Soekhlal, Ruud Mungroo, Joyce Mungro-Ooft, Rudie Kross, Eugene Ramdien en de artiesten met een gastoptreden Audhradie Ghisaidoobe en Sattar Alidjan. Hierbij zijn we niet uitputtend. In zijn leven is Emanuel van Gonter, net als andere Surinaamse artiesten, links gelaten door de Surinaamse media en Cultuur. Is het niet tijd dat wij de overgebleven grote zonen portretteren en vastleggen? We condoleren de familie en vrienden.
