Sociologie gaat over mens en maatschappij. Eigenlijk, hoe de mens gemaakt wordt (functioneert) in de maatschappij en welke spelregels er zijn om met elkaar bezig te zijn. Geen wetten, maar eerder waarden en normen. Suriname is jaren lang gekoloniseerd door Europa en zo is Suriname( en de Surinamer) ontstaan. De kolonisator heeft vanuit andere waarden en normen de Surinaamse realiteit benaderd en is er een stempel gedrukt op de mens en maatschappij. De ontwikkeling van een eigen Surinaamse samenleving met typisch Surinaamse waarden en normen mocht niet. Datgene wat de geïmporteerde Surinamer had meegenomen mocht van de kolonisator niet verder worden ontwikkeld. De mensen waren naar Suriname gebracht om te werken en dat was alles. De socialisatie die niet uit te sluiten is omdat mensen nu eenmaal met elkaar bezig zijn, heeft opmerkelijke eenzijdige invloeden gehad, waardoor er een scheefgroei is ontstaan in de koloniale tijd. Sociologie legt vast zoals de dingen er zijn, maar grijpt niet in. Daarvoor zijn er andere mensen nodig die gaan interveniëren. Wat legt de socioloog vast, o.a:
– Imitatiegedrag. De Surinamer heeft geleerd de ander te zijn, te gedragen als de ander, niet het eigene te accepteren, maar dat van de ander. Vooral onderwijs en opvoeding waren op Nederlandse basis geschoeid en we moesten in dat masker maar verder groeien. Het gevaar is geweest dat men langzaam maar zeker ook erin geloofde dat het eigene minderwaardig is en dat men het andere (vreemde) koesterde.
– De socialisatie was zeer autoritair. Je mocht geen eigen mening hebben. Voor jou werd wel nagedacht. Jij moest passief maar alles ondergaan. Zo is ook het bewustzijn ontwikkeld. Nog steeds ondervinden we last ervan, omdat we geleerd hebben te bepalen voor de ander, autoritair te zijn. Zelfs HRM-deskundigen kunnen geen leiding geven, wordt gezegd. Vakbondsleiders zijn zeer autoritair. In de afgelopen jaren zijn heel wat bedrijven kapot gegaan door slecht management.
– Integratie. Er was in die periode geen integratie van het volk en later werd die gedachte overgenomen door de handlangers, namelijk de oude politiek. Het volk werd verdeeld gehouden in partijpolitiek belang. Het nationaal bewustzijn is niet gegroeid.
– Geen eigen identiteit. Het eigene van de Surinamer werd niet erkend en gewaardeerd. Er is hierdoor een zwakke identiteit ontstaan. Men heeft minderwaardigheid ontwikkeld voor het eigene. Veel Surinamers schamen zich om zich zelf te zijn.
– Zelf nadenken, zelf beslissen en zelf doen werd niet gestimuleerd, waardoor het volk nooit goed zelfstandig is geworden. We hebben veel leren nadoen en nadenken hoefde je niet eens. We kennen geen vallen en opstaan. Daarom dat veel bedrijven zijn kapot gegaan, omdat een bedrijf, zeker een staatsbedrijf, werd gezien als niet van mij, maar van de ander. Dus maar erop los gaan en maar profiteren was de attitude.
– Patronage en baas- knecht relatie was typerend in de koloniale tijd en nog steeds zien we dat de een achter de ander zich schaart en iets gedaan wil krijgen. De bron van uitbuiting en corruptie is toen reeds gelegd en is nog steeds in onze samenleving goed ingeburgerd. Patronage is zelfs goed ingewerkt in de bureaucratie en politiek. Het gevaar is dan ook dat de zwakke altijd voor de gek wordt gehouden.
– Het dragen van verantwoordelijkheid is niet aangeleerd, omdat de kolonisator nadacht en de Surinamer hoefde maar uit te voeren. Medeverantwoordelijkheid voor eigen buurt en woonomgeving is niet aangeleerd en vandaar dat men slordig omgaat met de eigen omgeving. Die omgeving is niet van hem. Waarom moet ik me druk om maken.
– Er is geen warme en effectieve communicatie ontwikkeld, omdat dat toen niet nodig was. Nog steeds communiceren we slecht met elkaar en we draaien om de kern heen.
– De mens als Homosapiens is niet goed ontwikkeld met alle dimensies. In die tijd werd de mens gezien als een werktuig, als object. Nu willen we de holistische mens, waarbij alle facetten worden ontwikkeld om een totaal functioneren te krijgen.
– Er waren in die tijd geen waarden en normen nodig en die zijn ook niet ontwikkeld. Nu willen we een samenleving met waarden en normen zoals respect, doorzetting, hard werken, zelfstandigheid ontwikkelen en dat wordt met moeite in de samenleving ingebracht. Vroeger en daarmee zijn we opgegroeid, was het maar uitbuiten, ‘tjoekoe’ betalen, liegen, in de maling nemen enz.
Bron boek: 2013 jubileumjaar, maar hoe verder.
Door: Drs. B.Premchand
