Het jaar 2025 is een veelbewogen jaar geweest. Voor Suriname is het jaar waarin we een regeringswisseling hebben gehad en waar we een historische eerste vrouwelijke president hebben genoteerd. Voor de achter ons liggende 6 maanden heeft de president het in onze ogen niet slecht gedaan, integendeel. De woorden die hieraan te pas komen zijn ‘tact’ en ‘wijsheid’. De regering zadelt het volk niet op met problemen van de regering.
De president geeft geen kans aan haviken in de economie en speculanten om aan de haal te gaan met de economie. Wat er was onder de voorgaande regering, is er nog steeds. Alleen is het duidelijk dat de manager haar rug recht houdt en zich waardig opstelt naar het volk dat veel heeft meegemaakt. Het gevolg is dat er relatieve rust is en dat tegelijk het olie en gas tijdperk nadert. Of we gereed zijn daarop en wat het precies voor de man van de straat zal brengen, is een vraag wat ons wel bezig houdt. Op het wereldtoneel is er ook heel veel gebeurd en we markeren er een aantal.
Opvallend was in 2025 de clash tussen Cambodja en Thailand. Zelfs landen die aanzienlijk groter en beter uitgerust zijn dan het andere, kunnen met elkaar in conflict komen. Een voorbeeld hiervan is het conflict dat in juli uitbrak tussen Cambodja en Thailand. Met een bevolking van iets meer dan 17 miljoen is Cambodja veel kleiner en militair zwakker dan buurland Thailand, dat vier keer zoveel inwoners telt. De gevechten in juli, de ergste in decennia, draaiden ogenschijnlijk om een eeuwenoud grensgeschil. Zowel Cambodja als Thailand claimen het eigendom van Prasat Ta Muen Thom, een oude tempel in het beboste Dangrekgebergte dat de twee landen scheidt. Maar de complexe binnenlandse politiek aan beide zijden van de grens dreef deze sluimerende spanningen tot een open conflict. Bij de eerste gevechten kwamen tientallen mensen om het leven en raakten tienduizenden mensen ontheemd.
Verder werd kardinaal Robert Prevost de Paus Leo XIV in 2025. De Rooms-Katholieke Kerk heeft 267 pausen gehad. Tot 2025 was er geen enkele afkomstig uit Noord-Amerika, laat staan uit de Verenigde Staten. Dat veranderde in mei. Op 21 april overleed de zieke paus Franciscus plotseling na een beroerte. Hij was twaalf jaar paus geweest. De Rooms-Katholieke Kerk ging vervolgens een periode in die zij het interregnum noemt, die duurt tot een nieuwe paus is gekozen. Prevost werd het eerste lid van de Augustijner orde, die in 1244 werd opgericht, dat paus werd. Na zijn installatie nam hij de naam Leo XIV aan, als verwijzing naar paus Leo XIII, de auteur van de encycliek Rerum Novarum (“Revolutionaire Verandering”) uit 1891, waarin werd opgeroepen tot verbetering van de positie van de arbeidersklasse.
In 2025 kregen we weer de clash tussen India en Pakistan. De sluimerende spanningen tussen India en Pakistan over de regio escaleerden in mei tot een open conflict, twee weken nadat vijf terroristen 26 mensen hadden gedood nabij Pahalgam in het door India bestuurde Jammu en Kasjmir. Lashkar-e-Taiba, de in Pakistan gevestigde terroristische organisatie die de terroristische aanslag in Mumbai in 2008 uitvoerde waarbij 175 mensen omkwamen, heeft waarschijnlijk de aanslag in Pahalgam gefinancierd. In 2008 zag India af van vergelding. Deze keer voerde het echter een aanval uit op wat het “terroristische infrastructuur” in Pakistan noemde. Pakistan reageerde met drone- en raketaanvallen op Indiase militaire bases en schoot twee van India’s meest geavanceerde gevechtsvliegtuigen neer. India vernietigde op zijn beurt luchtafweersystemen rond de Pakistaanse stad Lahore. Geen van beide partijen behaalde een significant militair voordeel uit deze hevige gevechten.
Het jaar 2025 stond in het teken van artificial intelligence wat steeds meer gemeengoed wordt in de wereld, ook in Suriname. De Verenigde Staten en China zijn de twee belangrijkste AI-machten ter wereld, en geen enkel ander land komt daarbij in de buurt. Het Chinese bedrijf DeepSeek trok in januari wereldwijde aandacht met de publicatie van een AI-model dat de beste Amerikaanse AI-modellen evenaarde, zonder gebruik te maken van geavanceerde Nvidia-chips die als essentieel werden beschouwd voor geavanceerde AI-toepassingen. Experts betwistten de beweringen van DeepSeek, maar Amerikaanse bedrijven zagen dit als een reden om hun eigen AI-investeringen te verdubbelen. Het belang van chips in de ontwikkeling van AI lag ten grondslag aan het aanvankelijke besluit van de regering-Trump om de beperkingen die de regering-Biden had opgelegd aan de export van geavanceerde halfgeleiders die in de Verenigde Staten of met Amerikaanse technologie waren gemaakt, te handhaven en vervolgens uit te breiden. Twee weken geleden draaide Trump echter het roer om en gaf hij Nvidia toestemming om zijn krachtige H200-chip aan China te verkopen.
In 2025 hadden we verder de oorlog in Soedan die weinig aandacht krijgt. The war’s human cost has been staggering. Maar liefst 400.000 mensen zijn omgekomen en meer dan twaalf miljoen mensen zijn ontheemd geraakt.
Na twee jaar van brute gevechten kwamen Israël en Hamas in oktober een staakt-het-vuren overeen. Het was het tweede staakt-het-vuren van dat jaar. De VN-Veiligheidsraad bekrachtigde het vredesplan voor Gaza in november, waarmee de inzet van de Internationale Stabilisatiemacht werd geautoriseerd en werd opgeroepen tot de oprichting van een Palestijns Comité om het dagelijkse bestuur van Gaza te regelen. Duurzame vrede blijft echter uit. Hamas geeft geen tekenen van ontwapening, Israël heeft de aanvallen op Gaza hervat en geen enkel land heeft zich tot nu toe formeel geëngageerd om troepen bij te dragen aan de Internationale Stabilisatiemacht.
De oorlog in Oekraïne gaat intussen gewoon door.
Israël en de USA hebben in 2025 ook de nucleaire faciliteiten van Iran aangevallen. Toekomstige historici zullen 2025 wellicht aanwijzen als het jaar waarin China zich vestigde als een supermacht die gelijkwaardig is aan de Verenigde Staten. Decennialang gebruikte Washington zijn economische dominantie, met name op het gebied van internationale financiën, om zijn buitenlandse beleidsdoelstellingen te bevorderen.
In april 2025 en opnieuw in oktober liet Peking zien dat het zijn economische voordelen ook als wapen kon inzetten. In hun geval komt de invloed voort uit zeldzame aardmetalen, die essentieel zijn voor een breed scala aan industriële en militaire toepassingen. China heeft jarenlang gewerkt aan het domineren van de toeleveringsketen van zeldzame aardmetalen; het beheerst nu ongeveer 60 procent van de wereldwijde mijnbouw van zeldzame aardmetalen en 90 procent van de raffinagecapaciteit.
Opvallend in 2025 waren ook de besluiten van Trump om financiering van het VN-systeem in te korten. Dit heeft effect gehad op de instituten maar ook op verschillende landen die afhankelijk waren van VN-hulp.