De regering heeft een bewustwordingssessie gehouden in het kader van de internationale campagne 16 Dagen van Activisme tegen Gendergerelateerd Geweld. De activiteit vond plaats in samenwerking met PAHO en UNFPA. Tijdens de bijeenkomst werd benadrukt dat geweld tegen vrouwen en meisjes wereldwijd én in Suriname een ernstig volksgezondheids- en mensenrechtenprobleem blijft. Steeds vaker gaat het niet alleen om fysiek en seksueel geweld, maar ook om digitale intimidatie en misbruik.
Geweld tegen vrouwen komt veel voor in Suriname, soms moeten zij het leven erbij laten. Femicide is de moord op een vrouw, omdat ze een vrouw is. Femicide is dus gender gerelateerd. Een rapport dat in 2016 werd gepubliceerd door de Small Arms Survey (“A Gendered Analysis of Violent Deaths”) geeft aan dat “van de 25 landen met de hoogste percentages vrouwenmoord ter wereld, 14 komen uit Latijns-Amerika en het Caribisch gebied”.
Er zijn verschillende vormen van femicide, waaronder: intieme femicide; niet-intieme femicide; eerwraak; seksuele geaardheid-haatmisdrijven; bruidsschat gerelateerde femicide; en vrouwenmoord door de georganiseerde misdaad. Hoewel de term femicide nog niet wordt gebruikt in de Surinaamse wetgeving bestaat er wel een strafrechtelijke kwalificatie voor dit delict, opgenomen in art 349 (Moord) van het Wetboek van Strafrecht. Een aantal Latijns-Amerikaanse landen heeft, in tegenstelling tot Suriname, hun wetten aangepast om deze misdaad te bestraffen en te classificeren als femicide. In Suriname is femicide – het doden van een vrouw simpelweg omdat zij vrouw is – een tragisch en hardnekkig fenomeen.
Hoewel de term en het strafbare feit nog niet expliciet wettelijk verankerd zijn in het Surinaamse (straf) recht, zijn de signalen onmiskenbaar en dringend. Historische cijfers wijzen op een alarmerende trend. Uit de gegevens verkregen van de Dienst Criminele Informatievoorziening van het Korps Politie Suriname en nieuwsberichten blijkt onmiskenbaar dat elk jaar minimaal drie gevallen van femicide worden geregistreerd. Tot deze conclusie komt Womens Rights Center op haar website. Zij geeft aan dat dit aantal van jaar tot jaar blijft schommelen. Niet alle cijfers van vrouwenmoord vallen onder de exacte femicide-definitie, aangezien niet alle moorden op vrouwen het motief hebben dat van belang is bij het delict femicide. Van belang is wel dat deze moorden een alarmerende indicator vormen.
In 2025 werd de Surinaamse samenleving wederom opgeschrikt door gruwelijke gevallen van femicide. In maart werd een vrouw vermoord door haar partner. De gemeenschap reageerde geschokt en verontwaardigd en de politie startte een onderzoek. Eveneens werd op 8 maart, de Internationale Dag van de Vrouw, gemeld dat binnen drie dagen twee vrouwen omkwamen door geweld van de (ex-)partner. In het eerste geval werd een moeder van twee kinderen doodgeslagen met een hamer, waarna de dader zich van het leven beroofde. In het tweede geval schoot een echtgenoot zijn vrouw dood en pleegde daarna zelfmoord. Hierna zijn er nog verschillende femicide-incidenten geweest.
Deze recente gevallen maken glashelder dat femicide niet alleen een louter theoretisch verschijnsel is, maar elke dag werkelijkheid vormt voor vrouwen in Suriname. Het zijn geen geïsoleerde incidenten, maar onderdeel van een patroon waaruit blijkt dat de privésfeer vaak het gevaarlijkste domein blijft. De literatuur maakt duidelijk dat in Suriname femicide vaak samenhangt met relationele spanningen, breuken, conflicten over mannelijkheid en ‘eer’, en huiselijk geweld.
In een artikel van het Dagblad Suriname van maart 2024 werd de impact van relatiebreuken op de mentale gezondheid belicht. Hierbij werd tevens femicide als mogelijk gevolg van een liefdesrelatiebreuk aangekaart. De stijging van femicide-gevallen in Suriname is een zorgwekkende trend. De maatschappij moet actie ondernemen om gevallen van femicide te vermijden.
Van belang om op te merken in dit kader is dat uit praktijksituaties is gebleken dat in partnerrelaties waar bijvoorbeeld een vrouw besluit een relatie te beëindigen of verder te gaan met een ander, een vrouw een verhoogd risico loopt slachtoffer te worden van intieme femicide. Deze context sluit aan bij internationale bevindingen, zoals dat wereldwijd het merendeel van femicides wordt gepleegd door een intieme partner of familielid. In Suriname betekent dit dat de strijd tegen femicide onlosmakelijk verbonden is met de aanpak van huiselijk geweld, gendernormen, toegang tot hulpverlening en sociale ondersteuning rond relatieveranderingen.
Het Women’s Rights Centre (WRC) geeft op haar website aan samen met het Ministerie van Justitie en Politie en externe steun (onder andere van het Canada Fund for Local Initiatives) het project “Evaluatie Wet Bestrijding Huiselijk Geweld” gelanceerd te hebben in augustus 2022. Een congres in februari 2023 (‘Samen Huiselijk Geweld Effectiever Aanpakken’) markeerde een belangrijke stap in de bewustwording en samenwerking. Helaas wordt niet aangegeven dat wetgeving is aangepast. Want er wordt gesteld dat wettelijk nog veel terrein onverkend is.
De term femicide is nog niet in de Surinaamse wet gecodificeerd, en data blijven fragmentarisch. Zolang structuren van preventie, vroegtijdige signalering, vrouwelijke zelfstandigheid en daders aansprakelijkheid niet stevig zijn, blijft de kans bestaan dat de aantallen niet significant zullen dalen.
Er moet op meerdere fronten gewerkt worden. Ten eerste is er de noodzaak van betrouwbare data: registratie van moorden op vrouwen, onderscheiden naar motief en relatie tot de dader, zodat het fenomeen femicide helder in kaart komt. Het werken aan het verhelpen van de oorzaken zal veel meer tijd nemen. Ten tweede is er preventie: relaties, rolpatronen en ondersteuningssystemen moeten worden aangepakt.
Internationale data tonen aan dat in de Amerika’s het merendeel van de vrouwenmoorden wordt gepleegd door een intieme partner of familielid. Het is zaak dat ook Binnenlandse Zaken en Nationaal Burueau Genderbeleid in het geheel wordt meegenomen.