Discriminatie is het buitensluiten of niet rechtvaardig behandelen van mensen op basis van kenmerken die er niet toe doen. Discriminatie vindt plaats wanneer mensen handelen op basis van hun stereotypen of vooroordelen. Discriminatie verwijst naar negatief gedrag ten opzichte van een ander individu of een groep. Mensen kunnen verschillende redenen hebben om te discrimineren, bijvoorbeeld door wie je bent, van wie je houdt, hoe je eruit ziet, waar je vandaan komt of om je geloof, of omdat je een handicap hebt.
Of ze zijn bang voor gewoontes en (seksuele) voorkeuren die ze zelf niet kennen. Door een andere groep slecht weg te zetten, voelen ze zichzelf – en hun eigen groep – beter. Soms zoeken mensen simpelweg een zondebok uit jaloezie om wat voor reden dan ook.
We hebben de tijd gekend waarin zwart werd gediscrimineerd door blank, omdat blank zich, om geen enkele andere reden dan de blanke huidskleur, superieur voelde boven zwart.
Martin Luther King heeft daar jarenlang tegen gestreden. Rassenhiërarchieën worden altijd bedacht om de uitbuiting van andere volkeren te rechtvaardigen tot en met het ontkennen van hun menselijkheid. Tijdens de Atlantische slavenhandel werd keihard het menszijn van de zwarte mens ontkend.
Men nam gewoon het standpunt in dat alles wat zwart was, minderwaardig was ten opzichte van blank. De uitdraging van die gedachten en handelingen waren zo sterk dat de zwarte mens zich automatisch als de mindere van blank ging gedragen. En het was niet alleen blank ten opzichte van zwart, maar ook onder elkaar gingen deze gedachten en handelingen woekeren. Als de huidskleur van de ene zwarte iets lichter was, werd degene met de donkere huid als mindere gezien. Dit gebeurde niet alleen onder het negroïde ras maar bij meerdere volkeren bijv. het kastenstelsel in India. De Indiër met de lichte huidskleur voelde zich superieur boven de Indiër met de donkere huid.
Gelukkig brak de tijd aan dat men ging geloven dat alle mensen gelijkwaardig waren en men probeerde zich er ook naar te gedragen. Dat was een positieve ontwikkeling. Er werden zelfs wetten gemaakt die mensen moesten beschermen tegen discriminatie. We leven nu in de twintigste eeuw waarin men gelooft dat discriminatie voorgoed verledentijd is.
Je zou denken dat een terugblik van strijd en bloedvergieten ervoor zou zorgen dat mensen hun lesje wel hadden geleerd. Niets is minder waar.
In deze moderne tijd steekt dit mensonterende fenomeen subtiel of openlijk weer de kop op, soms om de woede of frustratie te uiten, maar ook omdat vele mensen nog steeds niet geloven in gelijkwaardigheid. Er zijn heel wat incidenten die dit feit onderstrepen. Bijvoorbeeld op het voetbalveld worden in Nederland de zwarte spelers belaagd met oerwoudgeluiden of de Toeslagenaffaire waarbij Nederlanders met een dubbele nationaliteit een strengere controle kregen bij subsidieaanvragen. Dit gedrag presenteert zich in een ander neerhalen of mensen ervan weerhouden bepaalde banen te krijgen of aan bepaalde activiteiten deel te nemen. Ook worden mensen ervan weerhouden om in bepaalde buurten te wonen.
De hamvraag is wat is de oorzaak dat discriminatie weer de kop opsteekt? Eerlijkheidshalve moet ook gezegd worden dat de maatschappelijke aandacht voor discriminatie en racisme groeit. Men stopt het niet onverschillig meer weg. Men heeft bijvoorbeeld excuses aangeboden voor het slavernijverleden.
Enkele van de meest schadelijke vormen van discriminatie zijn het gevolg van diepgewortelde, destructieve generalisaties over een bepaalde groep. In dergelijke gevallen koesteren mensen onrealistische, denigrerende opvattingen over een groep en haar leden, terwijl ze tegelijkertijd een gevoel van morele of intellectuele superioriteit van hun eigen groep behouden.
De vrees groeit dat deze vorm van discriminatie Suriname steeds meer in zijn greep krijgt. Een land waarin al die vele rassen zo vredig met elkaar samenleefden, lijkt langzaam ten onder te gaan aan dit angstaanjagende en vernietigende fenomeen. Wat ligt hieraan ten grondslag?
Velen denken dat de politiek in Suriname debet is aan dit discriminatieprobleem. Politieke leiders hebben namelijk het volk jarenlang de richting opgeduwd van, ‘stem op degene die op jou lijkt, dan komt het wel goed met jou.’ Sindsdien volgt het volk blindelings haar of zijn rasgenoot. Deze vorm van discriminatie bleek en blijkt zeer schadelijk te zijn voor de samenleving. Het kan namelijk leiden tot polarisatie, sociale verdeeldheid en het ondermijnen van de democratische waarden die een diverse samenleving zou moeten koesteren.
Discriminatie is een maatschappelijk probleem omdat het leidt tot ongelijkheid en uitsluiting van individuen en groepen. Het beperkt kansen op gebieden als onderwijs en werk, ondermijnt het vertrouwen in instituties, tast mensenrechten aan en kan leiden tot psychische en fysieke gezondheidsproblemen bij de getroffenen. Daarom is het belangrijk om van dit stigma af te komen voordat het zo erg wordt dat de Surinaamse samenleving bezwangerd wordt door wrok, haat en gepest.
“We are way more powerful when we turn to each other and not on each other, when we celebrate our diversity and together tear down the mighty walls of injustice.”
Josta Vaseur