De afgelopen weken gonsde het op social media: er zouden maar liefst 400 beleidsadviseurs gewerkt hebben bij het ministerie van Binnenlandse Zaken tijdens de periode van voormalig minister Bronto Somohardjo. Voor velen klinkt dit als een onthutsend getal. Want hoe kan één ministerie zoveel adviseurs nodig hebben? En wie draait op voor de kosten?
Dat zulke berichten emoties oproepen is begrijpelijk.
Beleidsadviseurs spelen een belangrijke rol: zij ondersteunen ministers en directies met analyses, rapporten en strategisch advies. Maar het idee dat er honderden van hen rondlopen, roept al snel vragen op over efficiëntie, verspilling of mogelijk vriendjespolitiek. Toch is het belangrijk om de feiten goed en volledig te bekijken voordat er een oordeel wordt gevormd.
Het blijkt echter, dat het grote aantal beleidsadviseurs niet ontstaan is onder minister Bronto Somohardjo. Toen hij in 2020 aantrad, trof hij ongeveer 400 beleidsadviseurs aan binnen het ministerie. In de jaren daarna zijn er wel nieuwe benoemingen geweest, maar daarbij speelt een cruciaal detail: een deel van die benoemingen vond plaats op instructie van de toenmalige president en vicepresident, die bepaalde personen als beleidsadviseur wensten te plaatsen. Met andere woorden: het systeem draaide al jarenlang op grote schaal en individuele ministers hadden daarin maar beperkt speelruimte.
We kunnen ons bovendien nog herinneren dat Bronto Somohardjo in De Nationale Assemblée openbaar met de lijst van die 400 namen zwaaide om transparantie te bieden. Dat optreden werd hem destijds niet in dank afgenomen, onder andere door de toenmalige vicepresident, wat aangeeft hoe gevoelig deze kwestie al langer lag.
De huidige discussie gaat dus niet alleen over de vraag waarom er onder Somohardjo zoveel beleidsadviseurs waren, maar vooral: waarom is dit systeem nooit eerder grondig geëvalueerd? Hoe kan het dat een ministerie al jaren functioneert met een dergelijke omvang aan adviseurs zonder dat dit publiekelijk inzichtelijk is gemaakt?
Transparantie is hierbij essentieel. Burgers hebben recht op duidelijke informatie:
- Hoeveel beleidsadviseurs zijn er precies?
- Wat zijn hun taken?
- Welke resultaten leveren zij op?
Als hun werk daadwerkelijk bijdraagt aan beter beleid en efficiëntere uitvoering, kan hun aanwezigheid gerechtvaardigd zijn. Maar als het gaat om het creëren van posities zonder duidelijke meerwaarde, dan is dat een structureel probleem dat aangepakt moet worden.
Het debat onderstreept hoe belangrijk de wisselwerking is tussen sociale media en journalistiek. Waar social media zorgen voor snelle verspreiding van berichten, kan journalistiek de feiten checken, context toevoegen en misverstanden rechtzetten. Zo krijgt het publiek niet alleen cijfers, maar ook het verhaal erachter.
Het betekent dat we verder moeten kijken dan één minister of één periode. Alleen door het hele systeem onder de loep te nemen, door transparantie te eisen en kritische vragen te stellen, kan er vertrouwen groeien tussen overheid en samenleving.