De eerste druppels olie zijn nog niet opgepompt, maar de droom van olierijkdom verdeelt Suriname al. Voor sommigen is het de langverwachte kans om armoede en schulden achter zich te laten. Voor anderen dreigt het opnieuw een herhaling te worden van wat het land al vaker heeft meegemaakt: rijkdom zonder richting, welvaart zonder waarden.
et programma ‘Royalty’s voor Iedereen’ (RvI), gelanceerd onder de regering-Santokhi, beloofde elke Surinamer een directe uitkering van 750 Amerikaanse dollar uit toekomstige olie-inkomsten. Het plan, bedoeld als een vorm van volksdeelname in de natuurlijke rijkdommen, kreeg aanvankelijk veel bijval. In november 2024 werd het officieel aangekondigd als een van de paradepaardjes van de toenmalige regering.
Andere koers
Maar met de machtswisseling in juli dit jaar kwam er een andere koers. President Jennifer Simons kondigde bij haar aantreden aan dat het programma voorlopig wordt opgeschort. In plaats van rechtstreekse cashbetalingen wil haar regering de olie-inkomsten inzetten voor duurzame ontwikkeling, waaronder onderwijs, gezondheidszorg, infrastructuur en klimaatbestendige afwatering. “Het volk heeft niet alleen geld nodig, maar stabiliteit en toekomst”, verklaarde Simons in haar eerste rede als staatshoofd.
De beslissing van de nieuwe regering kwam niet uit de lucht vallen. Het RvI-programma kampte vanaf de start met juridische en financiële vraagtekens. De wetgeving was onvolledig, de financieringsbasis wankel, en de olieproductie waarop het plan rustte, moet pas rond 2028 op gang komen.
Uitdagingen
Banken en controle-instanties, waaronder de Rekenkamer, wezen bovendien op het risico van voorfinanciering zonder feitelijke inkomsten. “We kunnen niet uitgeven wat we nog niet hebben”, benadrukte Simons. Daarmee kwam het populaire, maar omstreden, initiatief effectief in de ijskast te staan. De registratie van burgers werd stilgelegd, en ook de beloofde certificaten voor ouderen zijn bevroren in afwachting van een evaluatie. Wat resteert, is vooral teleurstelling bij wie hoopte eindelijk rechtstreeks te profiteren van de olierijkdom.
De economische potentie blijft desondanks groot. De investering van TotalEnergies in het offshore-veld Block 58 vertegenwoordigt miljarden dollars en kan duizenden banen opleveren.
Les uit de regio
De geschiedenis van olielanden als Nigeria, Venezuela en Zuid-Soedan toont hoe snel rijkdom kan omslaan in ongelijkheid en instabiliteit. De Surinaamse regering zegt daarvan te willen leren. Simons heeft aangegeven dat haar kabinet de oprichting van een transparant Sovereign Wealth Fund overweegt, waarin toekomstige olie-inkomsten beheerd worden voor investeringen in onderwijs, landbouw en technologische innovatie.
Of de toekomst royalty’s voor iedereen brengt, zal afhangen van de mate waarin de regering erin slaagt een evenwicht te vinden tussen hoop en verantwoordelijkheid. Voorlopig lijkt het echter eerder royalty’s voor niemand te zijn; en dat, volgens critici, is misschien nog wel verstandiger dan beloftes die men niet kan nakomen.