De traditionele Jaarrede is gisteren door de president van de Republiek Suriname gehouden. Het is de eerste Jaarrede dus behoorde die zeer uitgebreid te zijn voor 5 jaar met een jaarplan bestrijkende de periode tot 1 oktober 2026. Er waren in de boodschap veel verwijzingen naar programma’s, maar dan zonder een naam. Er werd veel verwezen naar modernisering, versterking en verbetering, maar dat blijven toch wel algemene aanduidingen waaronder van alles en nog wat kan verstaan.
We stonden deze regering net op het punt een compliment te maken dat ze niet net als de vorige verwijst naar de financiële situatie tijdens de vorige regering, maar dat heeft de president gisteren wel gedaan. Alleen is het verschil er wel dat er niet dramatisch over wordt gedaan. Het probleem is op het bord van de regering en die wil de bevolking, die op dit stuk niet veel kan doen, niet belasten met ingewikkelde problemen. Dat is ook de manier waarop het moet worden gedaan, in elk geval zolang het geen effect heeft op het leven van alledag van de burger.
De huidige regering heeft een primair saldo aangetroffen in dezelfde orde van grootte als in 2020, met het grote verschil dat de sociale en economische sectoren en diensten ernstig achteruit zijn gegaan. Er is dringende noodzaak voor herstelinvesteringen. Daarnaast gaf het ministerie informatie over een flink bedrag aan onbetaalde reçu’s.
We waren vooral geïnteresseerd in zeer concrete bij naam genoemde projecten, programma’s en beleidsmaatregelen, maar het was zeer dun bezaaid. Enkele willen we hier aanhalen. De grootste omissie in onze ogen is dat er geen politieke wil nog aanwezig is om de corruptie binnen de douane en de politie op te ruimen. De regering is zeer mild en vooral gericht op het bewaren van de rust.
De president gaf wel aan dat ze sterk verzwakte overheidsinstituten aan heeft getroffen en bleek dat er meer dan 380 presidentiële commissies en werkgroepen waren ingesteld tijdens de vorige periode. Er moet nog worden gewerkt aan een aantal situaties, die verder onderzoek nodig maken vanwege vermoedens van corruptie. Dit onderzoek is nog gaande.
De president haalde in haar speech als eerste de zogenaamde natievorming aan. Dat betekent dat de regering vindt dat het Surinaamse volk geen natie is. Wij weten niet of dat zo gesteld mag worden. De regering ziet geen natie, ziet dus verdeelde tot een afstand van elkaar staande bevolkingsgroepen. We vragen ons af of de regering dat wel goed ziet. Door op deze manier de zaak te benaderen, vervreemdt de regering zich met delen van de samenleving. Het gedeelte van de natievorming was niet overtuigend omdat de ‘baseline’ verkeerd is vanwege vooroordelen.
In augustus 2026 begint de regering om jaarlijks te bezinnen over onze herkomst – hoe we hier kwamen of waren – en het herdenken én het daadwerkelijk vieren van onze verbondenheid. Zo kunnen we steeds dichterbij elkaar komen en elkaar steeds beter leren kennen. Deze maand zal de maand worden waarin we gedenken: hoe we hier samen kwamen en hoe we samen verder gaan, eindigend in een viering waarin wij elkaar omarmen: de “Heritage month”. Het steeds bewust werken aan de eenheid in Suriname is noodzakelijk voor onze natie en ons voortbestaan als samenleving. Dit lijkt een pleister op de wonde die geslagen is tijdens de verkiezingscampagnes.
Maar nu concrete zaken. Voor 2026 wordt wetgeving voor natuurbescherming gemoderniseerd aan De Nationale Assemblee aangeboden. De Nationale Milieu Autoriteit (NMA) wordt in deze regeerperiode weer een zelfstandig bestuursorgaan. De regering wil eveneens de aanpak van het vraagstuk van Collectieve Grondenrechten zonder uitstel. Daarvoor is reeds een team van deskundigen ingesteld om samen met de belanghebbenden verder te werken naar een oplossing. In het kader hiervan heeft de regering de gesprekken met het Traditioneel Gezag in eerste fase opgestart. Hier had de regering concreter kunnen zijn en zeggen: in 2026 zal er wetgeving zijn die de wetgeving van de inheemse en tribale volken beschermt.
Overigens heeft de huidige regering dezelfde fout hier gemaakt als de vorige: inheemse en tribale volken zijn niet als ‘volken’ aangesproken maar ‘gemeenschappen’. Dat is een hekel in de ogen van deze volken en een miskenning van hun status.
Concreet is ook dat de regering in de Mijnbouwwet en het Delfstoffenbesluit voor de toekomst zal opnemen, dat er geen voorkeursrechten worden gegeven voor andere mineralen. In Nickerie, Commewijne en Brokopondo zullen regionale hubs voor vakgerichte ontwikkeling opgezet, waar jongeren, technici en kleine ondernemers worden voorbereid om volwaardig deel te nemen aan de economische keten.
Een heel mooie passage was de uitgesproken concrete wens van de president dat de bijdrage van de toerismesector aan ons bruto binnenlands product op termijn van rond de 6.8% stijgt naar ongeveer 10% en daardoor 1.000 directe en indirecte banen oplevert.
Er komt een toeristenbelasting en het streven is erop gericht uiterlijk aan het einde van 2026 DNA aan te bieden een concept Burgerluchtvaartwet, die voldoet aan de internationale standaarden.
Ten slotte vonden we interessant de mededeling dat het Spaar- en Stabilisatiefonds aandacht van de regering zal krijgen. Er is veel gesproken ook over diversificatie, maar er zijn geen strategieën en plannen daartoe. De regering lijkt nog huiswerk te hebben om met concrete zaken het beleid te verantwoorden. De jaarrede kan getypeerd worden als een rustige toespraak bedoeld om rust te brengen in de samenleving. We blijven uitkijken naar de concrete zaken.