De president, die naar eigen zeggen ook inheems bloed heeft, heeft beloofd dat zij tijdens haar regeerperiode wel het issue van de landrechten van de inheemse en tribale volken in orde zal maken. De regering zal onder leiding van de huidige president zich ongetwijfeld inzetten voor de rechten van de inheemse en tribale volkeren.
Het grondenrechtenvraagstuk is niet voor niets opgenomen in het regeerakkoord, schrijft de president op haar FB-page. De regering zal zich inzetten, maar alle regeringen hebben dat gedaan, dus op zich is daarmee niet veel gezegd. De president moet aangeven wat ze precies zal doen. Ze moet concreet aangeven dat onder haar leiding binnen 2 jaar de wet regelende de landrechten zal zijn afgekondigd. Dan pas is wat interessants gezegd.
De president schrijft dat de oplossing āervanā een voorwaarde is voor de ontwikkeling van onze inheemse en tribale Srananmans. Met āervanā kan de president bedoelen de rechten van de inheemse en tribale volken (dat is heel algemeen) of de landrechten / grondrechten. Wat ze precies bedoelt is onduidelijk.Ā
Zij zegt een luisterend oor te hebben en de oprechte intentie om tot een duurzame oplossing te komen. De Vereniging van Inheemse Dorpshoofden in Suriname (VIDS) heeft de president op 4 september de resolutie van hun onlangs gehouden VIDS-miniconferentie op 3 september overhandigd (zie foto’s).
De resolutie bevat alle besproken onderwerpen en de daaruit voortvloeiende besluiten. Een belangrijk besluit is het unanieme verzoek van de inheemse gemeenschap om de Wet Bescherming Woon- en Leefgebieden uit 2017 niet af te kondigen. Dat is een onbegrijpelijk besluit, want daarin lezen we juist heel strenge regels tegen de bedrijven die maar doen en laten in de gebieden van de inheemse en tribale volken en in het belang van de volken. Andere themaās in de resolutie betreffen bestuurlijke kwesties, de huidige situatie van inheemsen, wetgeving, gronduitgifte in inheemse gebieden en het koloniaal verleden, dat in breder perspectief wordt geplaatst.Ā
Het grondenrechtenvraagstuk staat hoog op de agenda, niet alleen als prioriteit, maar ook als voorwaarde voor de ontwikkeling van de inheemse en tribale volkeren. Dat schrijft de president, maar het heeft altijd hoog op de agenda gestaan en daarmee is het probleem nog steeds niet opgelost. De Wet Bescherming Woon- en Leefgebieden uit 2017 is aangenomen in de periode van de NDP. Wat staat er in deze wet? De wet die het Decreet Beginselen Grondbeleid wijzigt erkent beschermde gebieden gelegen rondom de woon- en
leefgebieden die geregistreerd moeten zijn op ālijstenā van de door het ministerie van Regionale Ontwikkeling geregistreerde in stamverband levende gemeenschappen en aangegeven op de figuratieve kaarten. Deze gemeenschappen zouden onderdeel zijn als bijlage van de wet. Op de figuratieve kaarten zijn de woon- en leefgebieden āter algemene oriĆ«ntatie” aangegeven als āindicatieve cirkelsā rondom de op de kaart aangegeven locatie van de geregistreerde gemeenschappen. Bij staatsbesluit kunnen de kaartbijlage geactualiseerd en gewijzigd worden. Tot zover zien we er niets fout aan.
De wet houdt verder rekening met de situatie waar indicatieve begrenzingen overlapping vertonen met andere āwoongemeenschappenā plaatsvindt. Het ware echter beter geweest om in de wet niet te praten over woongemeenschappen maar over volken.
Wat helemaal in het voordeel van de VIDS is, is het feit dat de wet bepaalt dat in de bedoelde woon- en leefgebieden met ingang van de datum van de inwerkingtreding van deze wet door het bevoegde bestuursorgaan geen nieuwe domeingrond worden uitgegeven onder welke titel dan ook, noch worden nieuwe mijnbouw- of andere rechten verleend. Het is totaal onbegrijpelijk waarom de VIDS tegen deze regel is. Dit verbod is ook van toepassing op de uitvoering van projecten, maar er is een uitzondering: goedgekeurd ontwikkelingsplannen voor een omschreven project, dan wel een ontwikkelingsplan van de lokale gemeenschap, na instemming van de betrokken gemeenschap, conform de Free Prior and Informed Consent (FPIC) procedure. Deze projecten of programmaās worden bij staatsbesluit vastgesteld, nadat overleg plaatsvindt met de betrokken gemeenschap overeenkomstig de FPIC-procedure,
waarna de betrokken Districtsraad en De Nationale AssemblƩe hierover schriftelijk in kennis worden gesteld.
De uitzondering is niet van toepassing indien het betreft economische activiteiten door en ten behoeve van de betrokken leefgemeenschap waarover de gemeenschap heeft besloten met inachtneming van de Free, Prior and Informed Consent (FPIC) procedure. Alle rechten die in strijd met het verbod in deze gebieden worden uitgegeven of verleend zijn van rechtswege nietig. Het ontbreken van enig document waarin de nietigheid is vastgesteld doet niets af aan de nietigheid. Het is onbegrijpelijk waarom de VIDS tegen deze regel is. Wij denken dat terwijl de VIDS op zoek gaat naar de perfecte regel, die niet gemaakt zal kunnen worden, zodanig veel inbreuk op hun landrechten zal zijn gedaan, dat een betere regel op termijn zodanig ineffectief zal zijn door rechten van derden, dat ze niet veel zoden aan de dijk zal leggen, tenzij de overheid enkele miljarden vrijmaakt om verleende rechten in te trekken onder verlening van compensaties voor verlies en gederfde winst.
De NDP heeft in haar verkiezingsprogramma van 2025 als dringende actiepunt en maatregel opgenomen: Erkenning van inheemse en tribale gemeenschappen en ondersteuning van hun economische autonomie. Bestuurlijke autonomie staat er niet bij, ook niet dat het gaat om āvolkenā. Wij kunnen ons de Colakreek Conferentie herinneren en de bom barstte toen de volken het hadden over bestuurlijke soevereiniteit, iets wat erbij hoort en niet fout is als men het begrijpt.
De symbolische verklaringen zijn allemaal goed, maar wij denken dat we nog heel ver zijn van de erkenning van de landrechten van de inheems en tribale volken en dat komt ook door hun houding die tactisch helemaal fout is.