Er zijn vlekkeloze verkiezingen gehouden in buurland Guyana, zeker als het vergeleken wordt met de laatste. Die had rellen veroorzaakt in het land en leidde tot verlies van levens. Waarnemers van de OAS waren in het begin vol lof over de verkiezingen, maar hun statements waren niet geheel ontbloot van bezorgdheid. Er waren minimale schermutselingen die niet veel aandacht genoten van de media. Er waren ook waarnemers van het Britse Gemenebest en die waren ook in beginsel tevreden, maar hier en daar bezorgd.
De laatste berichten wijzen uit dat Irfaan Ali, de zittende president, toch wel zich van de winst heeft kunnen verzekeren. Maar de verkiezingen waren niet geheel goed georganiseerd. Een team van het Gemenebest, belast met het observeren van de algemene en regionale verkiezingen in Guyana in 2025, heeft Guyana opgeroepen cruciale aanbevelingen te implementeren die gericht zijn op het vergroten van de geloofwaardigheid en transparantie van toekomstige verkiezingen. Een tussentijdse verklaring van de Commonwealth Observer Group (COG) prees de vreedzame sfeer voor en tijdens de stembusgang.
Er werd opgemerkt dat de verkiezingsprocedures grotendeels werden gerespecteerd, evenals de oproepen tot vrede en nationale eenheid die de president, de Guyana Elections Commission (GECOM) en leiders van andere politieke partijen in de aanloop naar de verkiezingen hadden gedaan. De groep heeft met bezorgdheid kennis genomen van de zeer beperkte implementatie van de aanbevelingen van waarnemersgroepen in de loop der jaren. De groep moedigde alle politieke belanghebbenden aan prioriteit te geven aan de oprichting van een robuust binnenlands postelectoraal mechanisme dat op korte termijn kan leiden tot de wetgevende en constitutionele hervormingen die nodig zijn voor het houden van geloofwaardige, transparante en inclusieve verkiezingen.
Dit zijn de achtste opeenvolgende verkiezingen die het Gemenebest sinds 1992 in Guyana mocht observeren. De tussentijdse verklaring prees de inspanningen van de Guyanese regering op het gebied van de harmonisatie van de wetgeving om het wettelijk kader voor verkiezingen te actualiseren en te verduidelijken in 2022. De verklaring drong er echter bij de respectieve autoriteiten op aan om het wantrouwen ten aanzien van de officiële kieslijst aan te pakken. Ook moeten mediagedragscodes aangenomen worden in overleg met de media, zoals gebruikt bij eerdere verkiezingen, en de campagnefinanciering moet hervormd en gereguleerd worden om eerlijkheid, transparantie en verantwoording te bevorderen.
Guyana is een van de kleinste landen in Zuid-Amerika, maar de verkiezingen van maandag zouden weleens grote gevolgen kunnen hebben voor de oliemarkt en de Verenigde Staten. Dit wordt in de internationale pers geschreven. Omringd door minerale grondstoffen groeit de olieproductie van Guyana en zou die van Iran in 2027 kunnen overtreffen. Maar de dreiging van een militaire confrontatie hangt boven Guyana, omdat Venezuela aanspraak maakt op een van de olierijke gebieden van het land. Ondertussen heeft Guyana’s winning van strategische grondstoffen de aandacht getrokken van de Verenigde Staten en China. Hoewel het het op twee na kleinste land van Zuid-Amerika is, heeft Guyana de hoogste verwachte groei in olieproductie ter wereld tot 2035, volgens een rapport van Global Energy Monitor. Tegen die tijd zal het land al ongeveer 2 miljoen vaten per dag produceren – dezelfde hoeveelheid als Colombia, Ecuador, Peru, Trinidad en Tobago en Venezuela samen produceerden in 2022.
In de toekomst zal het vermogen om op duurzame wijze olie te produceren Guyana blijven positioneren in het centrum van de concurrentie tussen de Verenigde Staten en China.
De huidige president, Irfaan Ali, leider van de People’s Progressive Party/Civic, schijnt dus de verkiezingen te hebben gewonnen.
De andere belangrijke kanshebbers waren Aubrey Norton, een parlementslid dat al jarenlang de leider is van de oppositie, de People’s National Congress Reform-partij, en de zoon van een zakenman Azurddin Mohamed, die een nieuwe partij vertegenwoordigt genaamd We Invest in the Nation (WIN).
Mohamed werd in 2024 door de VS gesanctioneerd, volgens een verklaring van het Amerikaanse ministerie van Financiën waarin werd beweerd dat hij “de onderontwikkelde goudsector van Guyana wilde uitbuiten voor persoonlijk gewin”. De economische transformatie van het land begon in 2015, toen het Amerikaanse oliebedrijf ExxonMobil bijna 11 miljard vaten goud in diepe wateren ontdekte. Sindsdien klampt het land zich vast aan olie als wondermiddel voor welvaart – een beleid dat werd gevoerd door voormalig president David Granger, die tot 2020 regeerde. Die strategie wordt voortgezet door de huidige president Ali, die heeft gezegd dat de olierijkdom het land in staat zal stellen om onder andere de infrastructuur en gezondheidszorg te verbeteren.
Guyana is een land met hoge armoedecijfers. Maar sinds 2019, toen de olieproductie begon, heeft het een stijgend bbp laten zien, met een groei van 63,3% in 2022 en 33,8% in 2023, volgens gegevens van de Wereldbank. In 2024 beleefde de economie van Guyana het vijfde jaar op rij een groei met dubbele cijfers, met een groei van 43,6%. Dit was te danken aan de olieproductie en -export. Ons buurland produceert dagelijks ongeveer 650.000 vaten olie. Daarmee is de energiesector van Guyana een centrale pijler van de eigen economie geworden, en het IMF heeft de sector zelfs uitgeroepen tot de sector met de hoogste bbp-groei ter wereld tussen 2022 en 2024.
De laatste verkiezingen hadden het land in een langdurig en destabiliserend politiek conflict gestort. Analisten sluiten met deze verkiezingen de mogelijkheid van nieuwe sociale spanningen niet uit die de polarisatie langs etnische lijnen zouden kunnen versterken. Deze zouden de ontwikkeling van het land kunnen verstoren en het kwetsbaarder maken voor mogelijke inmenging vanuit Venezuela.
Het is zaak dat de uitkomst van de verkiezingen in Guyana zonder problemen wordt vastgesteld en dat het een en ander leidt tot stabilisatie en meer welvaart. En dat de Dutch Disease het land blijft bespaard en Suriname later ook.