In 2014 is een zeer belangrijke maatregel genomen door de overheid op het gebied van de sociale zekerheid in Suriname. Alle ingezetenen moeten een ziektekostenverzekering hebben in Suriname vanaf 1 januari 2015. De werkgevers moeten dat regelen voor hun werknemers en indien de gezinsleden zo een verzekering uit andere hoofden nog niet hebben, dan moet de werkgever dat ook voor hun regelen op basis van een afspraak die werkgever en werknemer onderling met elkaar moeten maken. In alle andere gevallen moeten de andere ingezetenen zelf een ziektekostenverzekering sluiten met name de ondernemers (kleine en grote) en de zelfstandigen.
De groep die overblijft zijn degenen die niet in staat zijn vanwege werkloosheid om een verzekering af te sluiten. De staat betaalt de ziektekostenverzekering voor deze personen, echter is het wel zo dat het systeem is vervuild, omdat de werknemers uit de informele sector formeel ook doorgaan als te zijn werkloos, terwijl ze vaak hogere lonen verdienen dan de personen in de formele sfeer. Dan blijven nog over degenen die jonger dan 16 jaar zijn en de 60-plussers. De staat heeft zich ook garant gesteld voor deze groep om hun ziektekostenpremies te betalen. Dat is allemaal bij wet geregeld in 2014/2015.
Tegelijk werden ingesteld een Zorgraad die controle uitoefent op het reilen en zeilen van de basiszorgverzekering en een Uitvoeringsorgaan dat meer uitvoerende taken heeft om ervoor te zorgen dat de verplichte basiszorgverzekering werkt in Suriname. Recent heeft de nieuwe minister van Volksgezondheid een openbare vergadering van de Zorgraad bijgewoond. Het systeem dat in 2015 is geïntroduceerd in een tijd van economische stabiliteit behoeft aanpassingen. Het basiszorgverzekering systeem moet duurzaam worden gefinancierd met premies die toereikend zijn. Er zijn in de wet bedragen voor het afsluiten van een basiszorgverzekering genoemd en wel in SRD. Dit systeem is allang achterhaald, omdat de SRD-bedragen dateren uit een periode toen de dollarkoers nog ver onder de 10 was.
Het moet duidelijk worden of het systeem wel duurzaam wordt gefinancierd met de opgehaalde premies. Ook moet duidelijk zijn in het totaal van de premies die worden betaald (ook bij de verzekeringsbedrijven) wat de verhouding is tussen het totaal van de opgehaalde premies die door verzekerden en werkgevers zelf worden opgebracht versus het totaal van de premies dat door de Staat wordt betaald.
Er moet ook een visie worden ontwikkeld met betrekking tot de ziektekostenverzekeringen en de openbare gezondheidszorg in Suriname. Een benadering kan zijn dat de Staat vanuit de staatsbegroting de ziektekosten dekt van alle ingezetenen, zelfs van toeristen die in het land zijn. Het een en ander zal uiteraard afhangen van de fiscale efficiëntie, met name in welke mate onze Belastingdienst in staat is om de belastingmiddelen op te halen bij degenen die belasting moeten betalen. Het schort hier nogal wat aan, omdat ondernemers ongestraft onder de radar bedrijven kunnen opereren zonder belastingafdrachten. We hebben hier de houding van een voormalige Belastingdienst-directeur gehekeld die pleitte voor voortzetting van belastingontduiking door de informele goudsector, omdat die wel aan de benzinepomp government take zou betalen.
De informele sector is een vervuiling in het basiszorgsysteem omdat de Staat opdraait voor de verzekering van een groep werkenden die samen met hun werkgever in staat zijn om de ziektekostenpremies te betalen. Straks moet het zo worden dat iedereen die een ziektekostenverzekering heeft, omdat men werkloos is, verplicht in werkgelegenheidsprogramma’s worden gestopt zodat ze aan een baan in de private sector kunnen worden geholpen. Deze personen behoren zich in een goed systeem te onderwerpen aan vaktrainingen. Deze gaan ze niet kunnen volgen als ze overdag informeel werken. Dat zal maken dat ze uit het systeem van basiszorg zullen vallen.
Het probleem van de informaliteit is daarmee nog niet verholpen, maar in elk geval zal het systeem van basiszorg niet zijn verziekt. Het totaal van de uitval zal een indicatie eens te meer geven van de omvang van de informaliteit waarna betrokken diensten maatregelen kunnen treffen tegen informele werkgevers.
Een ander punt is dat er aan het systeem van verplichte basiszorg een minimaal pakket aan voorzieningen gekoppeld is. Dit pakket is toe aan een evaluatie en bijstelling. Wij denken dan met name aan de eigen bijdrage van ernstig zieke burgers en jaarlimieten die aan bepaalde behandelingen worden gesteld.
Uit de openbare vergaderingen blijkt dat er al ettelijke jaren zorgpunten worden geuit die variëren van wettelijke aanpassingen, flankerende regelgeving tot het brengen van duurzaamheid en efficiëntie in het systeem. Het komt er maar niet van en we hopen dat de mijlpalen die in 2014 / 2015 zijn geslagen verder worden bijgesteld zodat de noodzakelijke opvolgende stappen kunnen worden gezet naar een duurzaam zorgsysteem dat in lijn is met de hedendaagse staatszorg gedachte.