We zien dat de ontwikkeling van kernwapens een serieuze dreiging is geworden voor de duurzame wereldvrede in de wereld. Dat komt niet zozeer omdat die wapens worden gebruikt, maar dat die gebruikt kunnen worden door bepaalde landen die op een geheel eigen wijze worden geregeerd met soms potentaten aan de macht. Bepaalde landen doen wat ze willen, omdat andere landen hen niet kunnen corrigeren. De dreiging dat kernwapens worden ingezet maakt dat landen ongestraft oorlogsmisdaden plegen. Het gehele systeem van de mensensrechten staat op de helling.
Vandaag wordt binnen het VN-systeem de Internationale Dag tegen Nucleaire Testen herdacht. Het lijkt een ver van mijn bed show voor Suriname, maar dat is het niet. Nucleaire mogendheden plegen daden van agressie en gaan ermee door, ondanks die daden worden veroordeeld. In de VN Veiligheidsraad is is er ook continue een patstelling en zijn al decennia geen unanieme besluiten genomen.
Guyana zit nu in de Veiligheidsraad en heeft zich recent wel uitgesproken over de door mensen gecreëerde hongersnood in Gaza.
Nucleaire wapens zijn de grootste dreiging voor de wereldvrede. Sinds de start van de kernwapenproeven op 16 juli 1945 hebben er meer dan 2000 plaatsgevonden. In de begindagen van de kernproeven werd er weinig aandacht besteed aan de verwoestende gevolgen ervan voor het menselijk leven, laat staan aan de gevaren van nucleaire neerslag bij atmosferische proeven. Achteraf en in de geschiedenis hebben we de angstaanjagende en tragische gevolgen van kernwapenproeven gezien, vooral wanneer gecontroleerde omstandigheden mislukken, en in het licht van de veel krachtigere en destructievere kernwapens die er tegenwoordig bestaan.
Op 2 december 2009 riep de 64e zitting van de Algemene Vergadering van de Verenigde Naties 29 augustus uit tot Internationale Dag tegen Kernproeven door unaniem resolutie 64/35 aan te nemen. De resolutie riep op tot meer bewustzijn en educatie “over de gevolgen van kernwapenproeven of andere nucleaire explosies en de noodzaak om deze te stoppen als een van de middelen om het doel van een kernwapenvrije wereld te bereiken.” De resolutie werd ingediend door de Republiek Kazachstan, samen met een groot aantal sponsors en co-sponsors, met het oog op de herdenking van de sluiting van de kernproeflocatie Semipalatinsk op 29 augustus 1991.
In 2010 werd de Internationale Dag tegen Kernproeven voor het eerst herdacht. In elk daaropvolgend jaar werd deze dag gevierd door middel van de coördinatie van diverse activiteiten over de hele wereld, zoals symposia, conferenties, tentoonstellingen, wedstrijden, publicaties, lezingen, media-uitzendingen en andere initiatieven. Sinds de oprichting hebben vele bilaterale en multilaterale ontwikkelingen op overheidsniveau, evenals brede bewegingen in het maatschappelijk middenveld, bijgedragen aan de bevordering van het verbod op kernproeven.
Bovendien, “ervan overtuigd dat nucleaire ontwapening en de volledige eliminatie van kernwapens de enige absolute garantie vormen tegen het gebruik of de dreiging ervan”, heeft de Algemene Vergadering 26 september uitgeroepen tot “Internationale Dag voor de Volledige Eliminatie van Kernwapens”, die gewijd is aan het bevorderen van de doelstelling van de volledige eliminatie van kernwapens door middel van de mobilisatie van internationale inspanningen. De Internationale Dag voor de Volledige Uitbanning van Kernwapens werd voor het eerst gevierd in september 2014.
De Internationale Dag tegen Kernproeven heeft, samen met andere evenementen en acties, wereldwijd een sterk pleidooi gecreëerd voor een wereld zonder kernwapens.
Zoals de secretaris-generaal erkende in zijn ontwapeningsagenda “Securing our Common Future”, die op 24 mei 2018 werd gelanceerd, is de norm tegen testen een voorbeeld van een maatregel die zowel ontwapenings- als non-proliferatiedoelstellingen dient. Door de ontwikkeling van geavanceerde nieuwe typen kernwapens te beperken, remt het CTBT de wapenwedloop af. Het dient tevens als een krachtige normatieve barrière tegen potentiële staten die kernwapens zouden willen ontwikkelen, produceren en vervolgens verwerven in strijd met hun non-proliferatieverplichtingen. Alles moet in het werk worden gesteld om de inwerkingtreding van het CTBT te waarborgen en de plaats ervan in de internationale architectuur te behouden.
In dit verband doet de secretaris-generaal een beroep op alle resterende staten wier ratificatie vereist is voor de inwerkingtreding van het CTBT om zich ertoe te verbinden het verdrag zo snel mogelijk te ondertekenen, indien zij dit nog niet hebben gedaan, en de voltooiing van hun ratificatieproces te versnellen. De VN hopen dat ooit alle kernwapens zullen worden geëlimineerd. Tot die tijd is het nodig om de Internationale Dag tegen Kernproeven te vieren, terwijl de wereld werkt aan het bevorderen van vrede en veiligheid. Niets kan echter zo’n cruciale rol spelen bij het voorkomen van een nucleaire oorlog of nucleaire terroristische dreiging als de volledige eliminatie van kernwapens.
Het onomkeerbaar beëindigen van kernexplosies zal de verdere ontwikkeling van kernwapens voorkomen. Dit is ideaal maar bij deze situatie zijn we nog lang niet. De non-kernwapen-landen als Suriname moeten pleiten voor een wereld zonder kernwapens.