Voormalig Nederlands premier Mark Rutte heeft zich naar de NAVO-top gekatapulteerd over een pad geplaveid met diplomatiek zwijgen, geopolitiek opportunisme en menselijk leed. Zijn weigering om Israëlische oorlogsmisdaden in Gaza te veroordelen – tijdens zijn premierschap – wordt door critici gezien als onderdeel van een persoonlijke lobby: Rutte wilde koste wat kost NAVO-secretaris-generaal worden. Die prijs lijkt achteraf betaald in mensenlevens, met name in Gaza, en moreel gezichtsverlies voor kleine landen als Suriname, die het Nederlandse voorbeeld volgden.
Gaza: duizenden doden en internationale lafheid
Sinds oktober 2023 voert Israël een nietsontziend militair offensief uit tegen de Palestijnen in Gaza. Volgens de laatste cijfers van het Palestijnse ministerie van Volksgezondheid zijn meer dan 55.000 mensen omgekomen, waaronder tienduizenden vrouwen en kinderen. Hulporganisaties spreken van “structurele uithongering” omdat Israël sinds het begin van het conflict ook voedsel, water en elektriciteit blokkeerde – een collectieve strafmaatregel die in strijd is met het internationaal humanitair recht.
In deze context koos Nederland onder leiding van Rutte expliciet géén partij voor vrede. In VN-vergaderingen onthield Nederland zich van stemmingen die opriepen tot een staakt-het-vuren, of stemde het tegen. Diplomatieke bronnen bevestigden achteraf dat Rutte persoonlijk tussenbeide kwam om een positie te blokkeren die meer in lijn lag met het internationale recht en de meerderheid van VN-lidstaten.
Waarom? Volgens Haagse insiders lag de reden bij zijn NAVO-ambities. Door de Amerikaanse regering onder Donald Trump niet voor het hoofd te stoten, hoopte Rutte zijn benoeming tot NAVO-baas te verzekeren. De VS – met een lang gevestigde pro-Israëlische positie – geldt als de dominante macht binnen het bondgenootschap. Rutte gedroeg zich als een “slechte kloon van Trump,” aldus Europese critici.
NAVO: marketingvehikel voor wapenindustrie?
De NAVO (Noord-Atlantische Verdragsorganisatie) werd in 1949 opgericht als militair verdedigingsverbond tussen Noord-Amerikaanse en Europese landen. Tegenwoordig heeft het bondgenootschap 32 leden en geldt het als een van de machtigste geopolitieke blokken ter wereld. Onder Rutte lijkt de NAVO echter meer op een verkoopkanaal voor het militair-industriële complex.
Na zijn benoeming op 1 oktober 2024 liet Rutte er geen twijfel over bestaan: meer wapens, meer defensie-uitgaven, meer confrontatie met Rusland. Tijdens recente topontmoetingen pleitte hij zelfs voor verhoging van de defensie-uitgaven naar 5% van het bruto binnenlands product, een niveau dat sinds de Koude Oorlog niet is gehaald. Volgens hem moet de NAVO “sterker, eerlijker én lethaler” zijn. Zijn critici noemen hem inmiddels “de gevaarlijkste man ter wereld” – een politiek leider die militair vuur aanwakkert zonder diplomatieke rem.
Wapens voor OekraĂŻne: escalatie in zicht
Onder zijn leiderschap heeft de NAVO de wapensteun aan Oekraïne verder opgevoerd. Meest recent hebben Duitsland, Nederland, Noorwegen en de VS aangekondigd om gezamenlijk Patriot-luchtafweersystemen en F-16-gevechtsvliegtuigen aan Oekraïne te leveren. Rutte stemde in met het NAVO-plan waarbij Europa betaalt en Washington levert – een perfecte deal voor Trump, die NAVO herhaaldelijk een “freeloader-club” noemde.
De Russische president Vladimir Poetin waarschuwde vorige maand dat het inzetten van NAVO-wapens op Russisch grondgebied als een directe oorlogsverklaring zal worden beschouwd. Ook China liet via diplomatieke kanalen weten dat het Rutte’s escalatiekoers “onverantwoord en destabiliserend” vindt.
En Suriname? Zwijgend naast Nederland
In Suriname kijkt men stilletjes mee. Toen Israël begon met zijn vergeldingsacties tegen Gaza, bleef de regering-Santokhi opvallend stil. Onder leiding van minister Albert Ramdin van Buitenlandse Zaken volgde Suriname een gematigde diplomatieke lijn. Er werd niet expliciet opgeroepen tot een staakt-het-vuren, en publieke solidariteit met de Palestijnse slachtoffers bleef uit.
Critici wijzen erop dat ook Suriname medeverantwoordelijkheid draagt voor het diplomatiek falen. “Wie zwijgt, stemt toe”, zeggen activisten in Paramaribo. Opmerkelijk is dat Ramdin vlak daarna werd benoemd tot secretaris-generaal van de Organisatie van Amerikaanse Staten (OAS). Een internationale promotie die, net als Rutte’s NAVO-benoeming, niet los gezien kan worden van diplomatieke inschikkelijkheid richting Washington.
Rutte in Paramaribo: gladde praat of stille invloed?
Mark Rutte bracht in september 2022 een officieel bezoek aan Suriname, de eerste Nederlandse premier in ruim veertien jaar. In De Nationale Assemblée sprak hij over de gezamenlijke geschiedenis en het slavernijverleden. Maar achter de schermen was ook sprake van geopolitiek overleg. Rutte ontmoette president Chan Santokhi, met wie hij sprak over bilaterale samenwerking, maar ook over internationale standpunten.
In hoeverre Nederland Suriname’s diplomatie beïnvloedde in het Midden-Oosten-dossier blijft onbekend, maar het patroon is opvallend: zowel Nederland als Suriname bleven op cruciale momenten stil. En beiden zagen hun leiders daarna beloond worden met topposities op het internationale toneel.
Conclusie: Een prijs die te hoog is?
Wat overblijft is het beeld van een leider die zijn carrière heeft gebouwd op het zwijgen over onrecht. Mark Rutte is geen bruggenbouwer maar een machtspoliticus pur sang, zeggen zijn tegenstanders. Hij verdedigt de NAVO niet omwille van vrede, maar om markten open te houden voor de wapenindustrie.
In Suriname rest de vraag: hoe vrij is onze diplomatie werkelijk, als zwijgen over Gaza misschien een opstapje is naar een OAS-topfunctie? En hoeveel Palestijnse levens is dat waard geweest?