Zowel schoolleiders als psychologen ervaren dagelijks de uitdagingen die onhandelbare jongeren met zich meebrengen. De problematiek is diepgeworteld in maatschappelijke, economische en sociale factoren, en vraagt om een gecoördineerde aanpak.
Schoolleiders in Suriname staan voor enorme uitdagingen bij het omgaan met onhandelbare jongeren. Zij zien de school als een spiegel van de maatschappij, waar externe problemen zoals armoede, huiselijk geweld en een gebrek aan stabiliteit thuis zich manifesteren in het gedrag van leerlingen.
Onderwijsminister Henri Ori heeft zijn zorgen geuit over het toenemende geweld onder jongeren, wat hij toeschrijft aan interne en externe ontwikkelingen, waaronder economische uitdagingen die gezinnen onder druk zetten. Dit uit zich in agressief gedrag, gebrek aan communicatie en het uitmonden van conflicten in geweld.
Veel leerlingen, met name in het Lager Beroepsonderwijs (LBO), komen uit zeer kwetsbare thuissituaties. Dit leidt tot probleemgedrag zoals ongezonde/onveilige seks, betaalde seks, en gewelddadige relaties, wat resulteert in spijbelen en een hoge uitval (ca. 28,4% in het LBO).
Schoolleiders en leerkrachten voelen zich soms onvoldoende toegerust om met specifieke gedragsproblemen om te gaan. Er is behoefte aan meer training en ondersteuning om gedragsproblemen preventief aan te pakken en gesprekken aan te gaan met leerlingen.
Hoewel schoolleiders erkennen dat problemen vaak thuis beginnen en dat correcties daar moeten plaatsvinden, zien zij ook dat ouders niet altijd de hele dag met hun kinderen bezig kunnen zijn, of zelf worstelen met uitdagingen. Er is een duidelijke roep om meer ondersteuning van het ministerie van Onderwijs, Wetenschap en Cultuur, en om een bredere, multidisciplinaire aanpak waarbij school, gezin en andere maatschappelijke instanties samenwerken.
Schoolleiders proberen oplossingen te implementeren zoals het versterken van pedagogische competenties van leerkrachten (zoals in het VVOB IGROW programma) en het creëren van een veilige leeromgeving, bijvoorbeeld door taboes rond gender en seksualiteit te doorbreken en in te zetten op programma’s zoals het vlaggensysteem om te leren omgaan met grensoverschrijdend gedrag.
Psychologen in Suriname, gespecialiseerd in kinder- en jeugdpsychologie, benaderen onhandelbaar gedrag vanuit een ontwikkelingsperspectief. Ze kijken naar de complexe interactie tussen biologische, sociale, emotionele en cognitieve factoren die de ontwikkeling van een kind beïnvloeden.
Psychologen benadrukken dat onhandelbaar gedrag vaak een symptoom is van onderliggende psychische problemen, trauma’s, leerstoornissen (zoals dyslexie, ADHD, ASS) of psychosociale moeilijkheden. Zij pleiten voor diagnostiek en behandeling om deze oorzaken aan te pakken.
Er wordt een sterk pleidooi gehouden voor het destigmatiseren van mentale gezondheidsproblemen en het toegankelijk maken van professionele hulp. Psychologen zoals Dr. Manon Sanches en Juljo Cruden benadrukken dat “hulp zoeken geen bevestiging is dat het slecht met je gaat, maar juist het bewijs dat je aan jezelf werkt.”
Psychologen erkennen dat gedragsproblemen vaak voortkomen uit de context waarin een kind opgroeit. Economische druk, huiselijk geweld, alcoholmisbruik in gezinnen, en het ontbreken van positieve communicatie dragen bij aan de problematiek. Zij pleiten voor een ecologisch raamwerk dat de invloed van micro- en macro-omgevingen op de ontwikkeling van kinderen bestudeert.
Een belangrijke focus ligt op het begeleiden van ouders, zodat zij de vaardigheden ontwikkelen om optimaal met hun kind om te gaan en een veilige en stimulerende opvoedingsomgeving te creëren. UNICEF’s pilotproject, gericht op mentaal welzijn van jongeren in Nickerie en het “Wi Na Winiman” project voor empowerment en herstelrecht bij jongeren in het Jeugd Opvoedingsgesticht (JOG) laten zien dat er initiatieven zijn om deze uitdagingen aan te gaan, met een focus op vaardigheidsleren, psychosociale ondersteuning en bewustwording.
Psychologen wijzen ook op een gebrek aan adequate begeleiding en nazorg voor jeugdige delinquenten, wat leidt tot een hoge terugval. Er is behoefte aan verbeterde wetgeving en een systematische aanpak van kindermishandeling, waarbij de “corrigerende tik” kritisch wordt bekeken en communicatie als de geprefereerde methode wordt benadrukt.
Net als schoolleiders pleiten psychologen voor een brede samenwerking tussen maatschappelijk werkers, artsen, NGO’s, scholen, politie en justitie om gezamenlijk een structurele en systematische aanpak te ontwikkelen.
Het is een langdurig proces dat geduld, consistentie en toewijding van alle betrokkenen vereist. Het uiteindelijke doel is om jongeren de tools en de kansen te geven om zich te ontwikkelen tot productieve en gelukkige leden van de samenleving.