“De spelers de schuld geven in plaats van het spel in twijfel te trekken, is hoe het systeem onverslaanbaar blijft” – sociologische analyse uit Suriname
In de Surinaamse samenleving broeit al jaren frustratie. Mensen zijn boos: op politici, op ondernemers, op ambtenaren, op elkaar. Maar opvallend zelden wordt het systeem zelf in vraag gesteld. Volgens de Surinaamse socioloog dr. Reana is dit geen toeval, maar een diepgeworteld sociaal patroon.
“Wat we zien”, zegt ze, “is systemische projectie. In plaats van het spel — het geheel van instellingen, regels en structuren — ter discussie te stellen, richten mensen hun woede op de individuele spelers. Dat is emotioneel begrijpelijk, maar sociologisch gevaarlijk.”
In een land waar corruptie, vriendjespolitiek en sociale ongelijkheid wijdverspreid zijn, wordt vaak gesproken over de ‘slechte mensen’ in de politiek of het bedrijfsleven. Maar het zijn telkens andere gezichten in dezelfde posities, met dezelfde uitkomsten. “De poppetjes veranderen, maar het spel blijft hetzelfde”, aldus dr. Reana.
Deze dynamiek maakt het systeem bijna onverslaanbaar. Want zolang mensen verdeeld blijven en elkaar de schuld geven, blijft het grotere geheel buiten schot. De structuren die ongelijkheid en afhankelijkheid in stand houden, worden zo zelden echt hervormd.
Dr. Reana pleit voor meer bewustwording en collectieve reflectie. “We moeten als samenleving leren vragen te stellen over hoe onze instellingen functioneren, en voor wie. Anders blijven we elkaar bevechten in een spel dat nooit eerlijk gespeeld wordt.”
Een nieuwe generatie van kritische denkers en sociale bewegingen zou hierin het verschil kunnen maken. Maar alleen als men bereid is het systeem zelf onder de loep te nemen — niet slechts zijn tijdelijke beheerders.