Nederlandse regering: Eerherstel en excuus voor schrijver en verzetsheld Anton de Kom

Ruim driekwart eeuw na zijn overlijden in een Duitse concentratiekamp maakt het Nederlands kabinet excuses aan de familie van de Surinaamse schrijver, activist en verzetsheld Anton de Kom (1898-1945) voor ‘het leed dat hij en zijn gezin hebben ondervonden door toedoen van de toenmalige Nederlandse autoriteiten’. Dit berichten diverse Nederlandse media maandag 19 juni.

“Ontroerd en verheugd”

De Kom, anti-kolonialist en communist, werd jarenlang tegengewerkt en vervolgd. In een verklaring laat de familie weten dat ze ‘ontroerd en verheugd’ is over de rehabilitatie. “Dit eerherstel erkent de moed, de visie en de onvermoeibare inzet van een man die zich zijn hele leven heeft ingezet voor vrijheid en gelijkheid tegen de tijdgeest in.”

Zij zien de erkenning als “een stap naar een rechtvaardige samenleving, waarin we ons koloniale verleden verder onder ogen durven zien, verantwoordelijkheid nemen voor wat er gebeurd is en het leed erkennen dat mensen is aangedaan.”

Aan de Vrije Universiteit in Amsterdam komt, na overleg met de familie, een leerstoel die het eerherstel ‘concreet en zichtbaar (moet) maken voor een breder publiek’. Het programma zal gericht zijn op de historische verwerking van het Nederlandse slavernijverleden, en hoe dit doorwerkt in het heden

Het eerherstel voor De Kom komt voort uit een motie van GroenLinks, die in 2020 door een ruime meerderheid van de Tweede Kamer werd aangenomen. In de motie werd gevraagd om een ‘ruiterlijk gebaar, waarin het foutieve handelen van de toenmalige overheid inzake Anton de Kom ondubbelzinnig wordt erkend’.

Aanvankelijk weigerde toenmalig minister Stef Blok van Buitenlandse Zaken te erkennen dat de Nederlandse overheid verkeerd had gehandeld en wilde hij slecht met de kinderen van De Kom in gesprek over ‘een gebaar’. 

“Een dapper man”

Maandag noemde de huidige minister van Buitenlandse Zaken Wopke Hoekstra De Kom ‘een dapper man die streed voor rechtvaardigheid, gelijkheid en menswaardigheid.’

In 1982 kreeg De Kom postuum het Verzetsherdenkingskruis toegekend voor zijn rol in het verzet tijdens de Tweede Wereldoorlog. De heruitgave in 2020 van De Koms boek Wij slaven van Suriname uit 1934 werd een groot succes, hij kreeg dat jaar ook een plek in de canon van de vaderlandse geschiedenis.