Het bezoek van koning Willem‑Alexander — vergezeld van koningin Máxima — aan het Hof van Justitie is méér dan protocollair. Net als binnen de klassieke scheiding der machten — wetgevende, uitvoerende én rechterlijke macht — stuurt de koning met dit bezoek een bewust signaal aan de regering: dat de onafhankelijkheid van de rechterlijke macht niet slechts formeel is, maar écht moet worden gekoesterd en gerespecteerd.
In een tijd waarin ruimere maatschappelijke en politieke druk op instellingen kan liggen, laat de monarch zien achter het beginsel van rechtsstaat en onafhankelijk oordeel te staan.
Hoewel er recentelijk géén publiek debat is over concrete uitspraken van de president van het Hof omtrent dreigende aantasting van die onafhankelijkheid, benadrukken juristen luid en duidelijk dat een rechterlijke macht los van politieke invloed fundamenteel is. Hun stelling: “onafhankelijke rechters zijn voorwaarde voor eerlijke rechtspraak; wie dat ondermijnt, ondermijnt de democratische rechtsstaat” — een boodschap die perfect past bij de symboliek van het koninklijk bezoek.
Vanuit juridisch-diplomatiek perspectief is deze koninklijke geste belangrijk. “Een staatshoofd dat het Hooggerechtshof bezoekt”, zegt een diplomaat, “bevestigt met stilte en aanwezigheid dat justitie geen ondergeschikte is van politiek, maar haar eigen grondvesten heeft — dat is diplomatie via symboliek.”
Het is een subtiele tik op de vingers richting wetgever en regering: wetgeving of beleidsdruk die rechterlijke onafhankelijkheid in gevaar kan brengen, verdient aandacht.
Voor de Nederlandse samenleving — en voor leden van het Hof — is het bezoek een illustratie van respect voor institutionele balans. Het herinnert eraan dat macht niet enkel draait om wetgeving of bestuur, maar ook om onafhankelijke rechtspraak. In het huidige tijdsgewricht, waarin recht en politiek soms raken, is dat geen luxe — maar noodzaak.