Wereldwijd wordt vandaag Wereld Aidsdag herdacht. Hiv-besmettingen zijn nog een groot probleem in Suriname. Wereldaidsdag, sinds 1988 elk jaar op 1 december, is een internationale dag die gewijd is aan het vergroten van het bewustzijn van de aids-pandemie die wordt veroorzaakt door de verspreiding van hiv-infectie en aan het rouwen om degenen die aan de ziekte zijn overleden. Aids is een levensbedreigende aandoening die wordt veroorzaakt door het humaan immunodeficiëntievirus (hiv).
Het hiv-virus tast het immuunsysteem van de patiënt aan en vermindert de weerstand tegen andere ziekten. Overheids- en gezondheidsfunctionarissen, niet-gouvernementele organisaties en individuen over de hele wereld vieren deze dag, vaak met voorlichting over aidspreventie en -bestrijding. Wereld Aids Dag is een van de elf officiële wereldwijde volksgezondheid campagnes van de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO), samen met Wereldgezondheids Dag, Wereld Bloeddonor Dag, Wereld Vaccinatie Week, Wereld Tuberculose Dag, Wereld Niet-rokers Dag, Wereld Malaria Dag, Wereld Hepatitis Dag, Wereldweek voor antimicrobiële voorlichting, Werelddag voor patiëntveiligheid en Werelddag voor de ziekte van Chagas.
In 2020 heeft aids wereldwijd tussen de 27,2 miljoen en 47,8 miljoen mensen gedood, en naar schatting leven 37,7 miljoen mensen met hiv, waardoor het een van de belangrijkste mondiale problemen voor de volksgezondheid in de geregistreerde geschiedenis is. Dankzij de recent verbeterde toegang tot antiretrovirale behandeling in veel regio’s van de wereld, is het sterftecijfer als gevolg van de aidsepidemie met 64% gedaald sinds het hoogtepunt in 2004 (1,9 miljoen in 2004, vergeleken met 680.000 in 2020).
In 2023 meldde het ministerie van Volksgezondheid dat het aantal hiv-bestemmingen lijkt op te gaan lopen. Sociale ongelijkheden, marginalisatie van groepen uit de samenleving alsook stigma en discriminatie houden de HIV-epidemie in stand en zijn tevens een voedingsbodem voor toename van het aantal nieuwe HIV-infecties. Uit voorlopige data van Suriname werd toen door Volksgezondheid geconcludeerd dat het aantal infecties in Suriname mogelijk weer toe aan het nemen was.
Door de Covid-19-pandemie was de terugrapportage van data enigszins gecompromitteerd geweest. Bij aanstaande jaarlijkse data rapportage in februari-maart 2023 kon deze observatie verder bevestigd dan wel ontkracht worden. Internationaal is overal duidelijk dat ongelijke toegang tot HIV-preventie en zorg de kern is waardoor HIV niet verder teruggedrongen wordt en in sommige gevallen zelfs weer toeneemt.
Voor het ministerie van Volksgezondheid lag toen het accent op het beschikbaar maken van HIV-preventie opties, als Pre-Exposure Profylaxe, alsook het uitbreiden van test opties voor de gemeenschap. Op Wereld Aids Dag is het een goed moment om in het kader van HIV eraan herinnerd te worden dat ‘Voorkomen beter is dan genezen’; je status kennen motiveert om negatief te blijven en helpt om indien positief, tijdig behandeling te zoeken en dat HIV behandeling echt werkt.
De prevalentie van hiv is vrij hoog, naar schatting bijna 8.000 mensen per jaar, van wie de meesten volwassenen zijn. Dit meldt een medische website. Mannen lopen een hoger risico op deze ziekte.
In Suriname blijft het gebrek aan actuele en gedetailleerde gegevens over de hiv-prevalentie een effectieve beleidsvorming belemmeren. Om dit aan te pakken, heeft internationale steun bijgedragen aan de versterking van nationale statistische bureaus in de regio, waardoor de gegevensverzameling en -rapportage zijn verbeterd. Economische uitdagingen zoals devaluatie van de munteenheid en inflatie hebben echter geleid tot forse bezuinigingen op de gezondheidszorg, wat resulteert in frequente tekorten aan antiretrovirale behandelingen.
Deskundigen benadrukken de noodzaak van hernieuwde belangenbehartiging en bijgewerkte investeringscases om de duurzaamheid van hiv-zorg te waarborgen.
In Suriname spelen ngo’s een centrale rol in de hiv-preventie onder sekswerkers en mannen die seks hebben met mannen. Hun outreach omvat individuele counseling, groepsvoorlichting, de distributie van condooms en glijmiddel, en doorverwijzingen naar gezondheidsdiensten. Voor sekswerkers in goudmijngebieden worden preventie-inspanningen geïntegreerd met malariaprogramma’s. Deze initiatieven hebben duidelijk succes laten zien. De hiv-prevalentie onder sekswerkers in Paramaribo is aanzienlijk gedaald, van 24,1% in 2005 tot 5,8% in 2012. De meeste sekswerkers tonen nu een sterk bewustzijn van hiv-preventie (96,5%), een hoge testfrequentie (82,7%) en frequent condoomgebruik (90%), aldus een UNAIDS-rapport. Toch blijven er uitdagingen bestaan, met name wat betreft consistent en correct condoomgebruik. De prevalentie onder sekswerkers blijft hoger dan onder de algemene bevolking, wat de noodzaak van voortdurende, gerichte interventies onderstreept.
De strijd tegen hiv in Suriname kan niet los worden gezien van de bredere sociale en economische uitdagingen van het land. Meer dan 17% van de bevolking leeft in armoede, terwijl 1,1% in extreme armoede leeft. Armoede is vooral groot onder huishoudens met kinderen en in het centrum van het land, waar mensen ver onder de gemiddelde armoedegrens leven. Deze economische problemen kunnen een directe impact hebben op de nationale hiv-strijd. Beperkte middelen in huishoudens betekenen vaak een verminderde toegang tot gezondheidszorg, hiv-testen en consistente behandeling. Bovendien blijven vrouwen – ondanks dat ze beter presteren dan mannen in het onderwijs – ondervertegenwoordigd op de werkvloer, waardoor ze economisch kwetsbaar zijn en een groter risico lopen op gezondheidsverschillen.
Suriname heeft aanzienlijke vooruitgang geboekt in de strijd tegen hiv, met steun van het Wereldfonds en lokale maatschappelijke organisaties. Momenteel ontvangt 83% van de gediagnosticeerde personen antiretrovirale behandeling en heeft 90% van hen virusonderdrukking bereikt – een belangrijke stap in de richting van de 90-90-90-doelstellingen van UNAIDS. Nu de internationale donorfinanciering geleidelijk afneemt, staat Suriname voor de cruciale uitdaging om deze prestaties in eigen land te behouden. Het Actieplan Duurzaamheid voor 2021-2024 bevatte strategieën om hiv-preventie en -behandeling te behouden, de lokale financiering uit te breiden en prioriteit te blijven geven aan sleutelpopulaties.
Met aanhoudende inzet en gerichte actie kan de strijd tegen hiv in Suriname vooruitgang blijven boeken en het land dichter bij het einde van de epidemie brengen.