Grote techbedrijven domineren de nieuws- en informatievoorziening voor burgers en vormen daarmee een bedreiging voor de Nederlandse maatschappij. Dit stellen grote Nederlandse mediabedrijven in een brandbrief aan de informateur van het nieuwe kabinet.
De bedrijven achter kranten, tijdschriften, tv- en radiostations, onlinemedia en persbureaus slaan alarm. “Onze samenleving verliest haar greep op een op waarheidsvinding gerichte en pluriforme informatievoorziening door de dominante rol van mondiale techbedrijven”, schrijven de mediabedrijven in de open brief. “Dit vormt een ernstige bedreiging voor de democratische weerbaarheid, maar ook voor de strategische autonomie en daarmee de veiligheid van Nederland”, waarschuwen de ondernemingen.
Daaronder bevinden zich grote partijen waaronder DPG Media, uitgever van onder meer Tweakers. Naast private en publieke omroepen doet ook de journalistenvakbond NVJ mee.
De mediaorganisaties doen de oproep aan informateur Sybrand Buma, die nu helpt het nieuwe kabinet te vormen, de veiligheid van de Nederlandse informatievoorziening als urgent thema mee te nemen in de komende formatiebesprekingen.
De bedrijven uiten hun zorgen dat de nieuws- en informatievoorziening aan burgers ‘steeds meer in handen komt van mondiale techbedrijven met commerciële doelstellingen’. “Democratische waarden maken daar geen deel van uit”, stellen zij in de brandbrief. Het gaat hierbij niet alleen om de impact die sociale media al hebben, maar ook om de gevolgen van AI-toepassingen. De opkomst daarvan zet ‘nu een volgende, fundamentelere transformatie in gang’, aldus de waarschuwing.
Gebruik van onbetrouwbare AI
“Burgers die online informatie zoeken, krijgen hun antwoorden steeds vaker van een op AI gebaseerde zoekmachine, chatbot of virtuele assistent, in plaats van journalistieke of andere redactioneel gecontroleerde bronnen.” Inmiddels zou een op de negen kinderen uitsluitend generatieve AI gebruiken voor hun informatievoorziening.
Zulke verschuivingen in mediaconsumptie vereisen van bedrijven een aanpak met innovatie en creativiteit, erkennen de alarmslaande Nederlandse media. Daarnaast is volgens hen ‘een vernieuwende aanpak van het mediabeleid in Nederland’ nodig. Die aanpak moet dan niet primair de huidige structuren beschermen maar juist zorgen voor versterking van ‘het toekomstige medialandschap – en daarmee onze democratie’.
“AI biedt ongekend veel mogelijkheden, die mediapartijen zullen omarmen. Maar er zijn ook grote risico’s aan deze technologie verbonden. De antwoorden van AI-toepassingen zijn regelmatig niet betrouwbaar, vaak eenzijdig, en moeilijk te controleren.” Dergelijke tekortkomingen van kunstmatige intelligentie, op basis van grote taalmodellen, komen in de praktijk al vaak voor.
De verenigde mediabedrijven stellen ook dat AI-systemen gevoelig zijn voor beïnvloeding en dat gebruikers onnauwkeurige of verzonnen informatie kunnen krijgen, wat ook wel AI-hallucinaties wordt genoemd.
Door: Door Jasper Bakker, Nieuwsredacteur, Tweakers.net