Wat India verloor tussen 1700 en 1947, verdween niet vanzelf. Het werd zorgvuldig overgeheveld — via belastingen, handel en boekhouding — in een van de stilste plunderingen uit de wereldgeschiedenis.
India was ooit het kloppend hart van de wereldhandel. In de achttiende eeuw produceerde het bijna een kwart van de wereldeconomie. Goud, zijde, katoen en specerijen stroomden uit de havens van Bengal en Surat. Toen het land in 1947 eindelijk onafhankelijk werd, was dat aandeel gedaald tot minder dan vier procent. Die rijkdom verdween niet in de lucht — ze werd overgeheveld via een minutieus financieel systeem dat de Britse wereldmacht voedde.
De East India Company begon als een handelsorganisatie, maar groeide uit tot ’s werelds eerste multinationale onderneming met een eigen leger, munt en rechtspraak. Na de slag bij Plassey in 1757 kreeg ze het recht om belastingen te innen in Bengal — een beslissing die miljoenen Indiërs verarmde en Londen ongekende rijkdom bracht. Zelfs tijdens hongersnoden, waarbij miljoenen stierven, bleven de dividenden stijgen.
De Britse industrialisatie werd gebouwd op Indiase arbeid en grondstoffen. Textielsteden als Dhaka en Murshidabad, ooit centra van weefkunst en handel, veranderden in verlaten schimmen, terwijl de fabrieken van Manchester bloeiden. De spoorwegen, scholen en wetten die als “beschaving” werden gepresenteerd, dienden in werkelijkheid één doel: extractie. De winst stroomde naar Londen, de kosten bleven in Calcutta.
Na de onafhankelijkheid erfde India niet enkel armoede, maar ook een systeem van financiële afhankelijkheid. Het koloniale tribuut kreeg nieuwe namen: leningen, schuldhervorming, structurele aanpassing. De richting van de geldstroom bleef dezelfde — van Zuid naar Noord.
Toch is India’s wederopstanding een bewijs van veerkracht. Ondanks twee eeuwen plundering vond het land zijn eigen koers terug. Maar zolang de wereldwijde economie draait op dezelfde koloniale logica — winst boven waardigheid — blijft de vraag bestaan: kan een systeem dat extractie boven rechtvaardigheid stelt ooit werkelijk vrij zijn?
SoJanitra Chand