Luchtvervuiling is wereldwijd, na tabaksgebruik, de grootste risicofactor voor niet-overdraagbare ziekten. Volgens rapportage van de WHO (World Health Organization) van juli 2025 sterven jaarlijks bijna 7 miljoen mensen voortijdig door vervuilde lucht – een stille pandemie die vitale organen aantast en levens verkort. De WHO stelt dat 83% van deze sterfgevallen verband houdt met chronische ziekten zoals hartinfarcten, beroertes en longkanker.
In Suriname zijn de risico’s reëel. Open afvalverbranding, dieselverkeer en fossiele energieproductie dragen bij aan luchtvervuiling, vooral in stedelijke gebieden. In huishoudens in voornamelijk volksbuurten en rurale gebieden wordt nog weleens op hout, met kerosine of andere vervuilende brandstoffen gekookt, en worden vrouwen en kinderen langdurig blootgesteld aan rook en fijnstof. Deze blootstelling verhoogt het risico op astma, vroeggeboorte en cognitieve achterstand.
Luchtvervuiling kan ook de reproductieve gezondheid aantasten, met een verhoogde kans op miskramen en laag geboortegewicht. Toch ontbreekt structurele monitoring, waardoor de werkelijke impact op volksgezondheid onderbelicht blijft.
De WHO roept op tot een fundamentele heroriëntatie: van reactief naar preventief beleid. Ook waarschuwt zij voor de economische schade: luchtvervuiling kost sommige landen tot 10% van hun bruto nationaal product.
In Suriname, waar preventieve zorg onder druk staat, is dit een urgent signaal. Gezondheidsinstellingen moeten naast de zorgverlening, ook bijdragen aan schonere lucht. Dat betekent energiezuinige ziekenhuizen, afvalscheiding en bewustwording onder personeel.. Daarnaast moet luchtvervuiling opgenomen worden in medische curricula en richtlijnen.
De WHO wijst op het succes van het MPOWER-model uit het tabaksbeleid – een pakket van zes bewezen maatregelen gericht op het verminderen van de vraag naar tabaksproducten op landelijk niveau. Suriname kan dit model via regelgeving, publieke campagnes en juridische instrumenten implementeren om luchtvervuiling tegen te gaan. Zo wordt de gezondheidszorg niet alleen een vangnet, maar ook een motor voor schonere lucht.