Er was niet zo lang terug een noodsituatie op het Caribische eiland Trinidad and Tobago. Dat kwam door geweld waarvan het niveau in het land was verhoogd. Oorzaak zijn de rivaliserende bendes en het in omloop zijn van lichte vuurwapens uit… voornamelijk de USA.
Nu vernemen we dat de Amerikanen in de Caribische zee weer een speedboot hebben opgeblazen en de inzittenden hebben geliquideerd. Het zou een poging zijn om criminele bendes uit Venezuela aan te pakken. Het is niet de eerste keer dat het Amerikaanse leger dat binnen een korte tijd doet. In het nieuws wordt benadrukt dat de Amerikanen beweren dat het om criminele bendes gaat, maar geen enkele keer hebben ze daarvoor bewijs aangeleverd, ook nu niet. Illegale handel in vuurwapens en munitie is nog steeds een van de meest urgente transnationale bedreigingen in het Caribisch gebied. Deze handel draagt rechtstreeks bij aan de toename van geweld en ondermijnt de openbare veiligheid. Deze instrumenten van geweld voeden bendeoorlogen, drijven de moordcijfers op en ondermijnen de vrede en stabiliteit die essentieel zijn voor onze duurzame ontwikkeling.
Uit traceringsgegevens van de Amerikaanse overheid blijkt dat het Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives (ATF) tussen 2018 en 2022 7.399 vuurwapens heeft getraceerd die in het Caribisch gebied zijn aangetroffen. Hiervan bleek 73% afkomstig te zijn uit de VS. Volgens Amerikaanse en Caribische functionarissen leidt wapenhandel tot meer geweld en criminaliteit in het Caribisch gebied. Het aantal gewelddadige sterfgevallen in het Caribisch gebied is bijna drie keer zo hoog als het wereldwijde gemiddelde. Landen als Jamaica, Haïti en Trinidad en Tobago voeren de internationale lijst aan van landen met de hoogste moordcijfers. Meer dan de helft van deze moorden is met vuurwapens gemoeid, waarvan vele terug te voeren zijn op de Verenigde Staten.
Caribische landen produceren geen vuurwapens. Hoe komen deze wapens dan op de eilanden terecht? Er werden tussen 2018 en 2022 7399 wapens aangetroffen en getraceerd na misdrijven. Van deze aangetroffen wapens kwam 73% (of 5399 wapens) uit de Verenigde Staten, aldus het Bureau of Alcohol, Tobacco, Firearms and Explosives (ATF). De meeste van deze wapens waren handvuurwapens. Men ziet steeds meer krachtige en dodelijker vuurwapens het Caribisch gebied binnenkomen. In de hele regio worden meer wapens van het type AK-47 aangetroffen. Ambtenaren uit Trinidad en Tobago meldden ook dat de politie kogelhulzen van zwaarder kaliber in beslag neemt op misdaadlocaties.
Bendeleden en andere criminelen smokkelen wapens via zeehavens op kleine boten, commerciële schepen of via commerciële luchtvaartmaatschappijen. Er worden wapens gevonden in auto’s, televisies en huishoudelijke artikelen, zoals zakken rijst en ontbijtgranen. Wapens worden vaak rechtstreeks bij Amerikaanse retailers gekocht. Dit soort aankopen is goed voor bijna de helft van alle vuurwapens die in het Caribisch gebied worden aangetroffen en getraceerd. Wapens worden ook via illegale markten gekocht. En er valt winst te maken met illegale wapens.
Sommige Caribische landen en lokale functionarissen zijn meer bereid dan andere om met de VS samen te werken om vuurwapens in beslag te nemen en te traceren. In sommige gevallen nemen corrupte Caribische douanebeambten zelf deel aan de handel of staan ze deze toe. Of Suriname daartoe behoort is onbekend, maar niet onvoorstelbaar. In Haïti hebben de veiligheidssituatie en de dreiging van bendegeweld de bereidheid van sommige personen om naar illegale wapens te zoeken, beïnvloed.
Sommige Caribische landen beschikken niet over de menselijke en technologische capaciteit om vuurwapens effectief te doorzoeken, in beslag te nemen, te verwerken en te traceren. Jamaica beschikt bijvoorbeeld niet over de mensen en apparatuur die nodig zijn om het grote aantal zendingen dat het land binnenkomt, grondig te doorzoeken op illegale vuurwapens.
Communicatie tussen verschillende Amerikaanse federale instanties, Caribische lokale overheden en wetshandhavingsinstanties is lastig. Naast mogelijke taalbarrières kan er ook een gebrek aan vertrouwen en coördinatie zijn, wat de effectiviteit van de strijd tegen mensenhandel beperkt.
Amerikaanse functionarissen zeggen nu dus dat ze een aantal aanvallen op boten in de Caribische Zee hebben uitgevoerd, waarbij meerdere drugshandelaren zijn gedood. Toen president Donald Trump in september de eerste aanval aankondigde, zei hij dat zijn troepen een schip hadden vernietigd dat vanuit Venezuela was vertrokken. Hij zei dat de boot werd geëxploiteerd door het Tren de Aragua-kartel en drugs vervoerde die naar de VS gingen. Soortgelijke aankondigingen volgden de afgelopen weken, vergezeld van korrelige beelden.
Trumps functionarissen zeggen dat ze uit zelfverdediging handelen door boten te vernietigen die illegale drugs naar de VS vervoerden. Ze hebben echter geen bewijs geleverd van de vermeende drugshandel of details over wie of wat er aan boord van elk schip was, en de aanvallen hebben in de regio tot verontwaardiging geleid. In één geval zei de Colombiaanse president dat een door de VS aangevallen boot geen Venezolaanse was, maar “een Colombiaan met Colombiaanse burgers erin” – wat het Witte Huis ontkende.
Diverse deskundigen op het gebied van internationaal en maritiem recht zijn van oordeel dat de VS mogelijk illegaal heeft gehandeld met de aanval op het schip. Deze acties van het Witte Huis kunnen een impact hebben op de veiligheid in de regio, maar kunnen deze ook negatief beïnvloeden.
Suriname moet op dit stuk de zaak goed monitoren en voorbereid zijn op acties die de USA in de regio van plan is.