Nadat president Jennifer Geerlings-Simons op 1 oktober haar eerste Jaarrede had gehouden en de conceptbegroting aan de Nationale Assemblee en aan de gemeenschap had gepresenteerd is er in de pers en op social media een discussie ontstaan over de hoogte van het begrotingstekort. Is het begrotingstekort nu 3.5% van het bruto binnenlands product, of is het hoger was de veel gestelde vraag. Aangezien het vak openbare financiën in het verleden één van mijn favoriete vakken in de economische leer is geweest geeft ik met genoegen ook mijn opinie over dit onderwerp dat al enkele jaren actueel is.
Sranan fasi
De manier waarop de laatste jaren Surinaamse regeringen het begrotingstekort presenteren is niet traditioneel. De traditionele manier is dat de totale uitgaven minus de totale inkomsten uit belastingmiddelen en niet belastingmiddelen worden gedeeld door het Bruto Binnenlands Product (BBP). Leningen en schenkingen (donaties van landen en internationale organisaties) gelden in de aangehaalde definities niet als inkomsten, maar als financieringsbronnen. Door deze financieringsbronnen toch als inkomsten te rekenen, ontstaat een gunstiger beeld van het begrotingstekort. Dit gunstiger beeld zou op den duur echter schijn kunnen zijn. Het doet mij enigszins denken aan de tijden van Nederlandse ontwikkelingshulp plus opbrengsten uit de toenmalige bauxiet productie en export. Toentertijd was er geen sprake van welvaart, maar wel van schijnwelvaart. De afwijking van de gangbare berekening van een begrotingstekort kwalificeer ik daarom als de Sranan fasi berekeningsmethode van het begrotingstekort.
De voor- en de nadelen
Voor het gemak giet ik de voor- en de nadelen van de Sranan fasi berekeningsmethode in de volgende tabel, waardoor het een en ander overzichtelijker wordt.
| Voordelen | Nadelen |
| * Het begrotingstekort van 3.5% van het BBP lijkt beheersbaar, omdat het net boven de internationaal aanvaardbare grens van 3% ligt. Het begrotingstekort van 3.5% kan een gevoel van ‘Goed Gedaan’ bij velen in de gemeenschap scheppen. * De Sranan fasi methode van redeneren en berekenen geeft de regering meer beleidsruimte om operationele uitgaven en kapitaaluitgaven te doen/ | * Men krijgt een vertekend beeld van de daadwerkelijke budgetaire situatieInternationale instellingen zoals IMF, Wereldbank, Rating Agencies en andere internationale financierders hanteren de traditionele berekeningsmethode van berekening van een begrotingstekort. * De Sranan fasi methode zou tot een vertrouwenscrisis kunnen leiden. De Sranan fasi methode verhult in feite de toename van de staatsschuld en toekomstige aflossings- en rentelasten, die in de conceptbegroting van 2026 al meer dan SRD 14. miljard zijn. * Schenkingen zijn onzekere financieringsbronnen. Kijk maar naar de Nederlandse ontwikkelingsbulp, die in 1975 zelfs bij verdrag was overeengekomen, maar voortdurend eenzijdig door de donor is gestopt. Bovendien kunnen schenkingen ook lager uitvallen dan geraamd, met alle gevolgen van dien voor de begroting. Een ander recenter voorbeeld is het eveneens eenzijdig stoppen door de huidige USA regering van de USAID schenkingen |
Het werkelijke begrotingstekort
Het cijfermateriaal laat zien dat het tekort van 3.5% van het BBP pas ontstaat nadat de leningen en de schenkingen bij de belastingen en niet-belastingmiddelen zijn opgeteld. Wanneer de optelling buiten de inkomsten wordt gehouden ligt het begrotingstekort rond de 7 tot 8%. Met een BBP van circa 5 miljard komt de berekening van het begrotingstekort neer op US$ 350 tot 400 miljoen, in plaats van de gepresenteerde US$. 175. Voor onze relatief kleine en open op importen gebaseerde economie scheelt dit verschil als een slok op een borrel.
Conclusie en aanbeveling
De presentatie van de conceptbegroting 2026 met een begrotingstekort van 3.5% van het BBP geeft een ‘Goed Gedaan’ gevoel, maar is gebaseerd op een Sranan fasi berekeningsmethode, die als politiek aanvaardbaar kan worden gekwalificeerd, maar ook niet meer dan dat.
De gekozen berekeningsmethode leidt echter lokaal al tot allerlei (emotionele) discussies en internationaal op de middellange termijn tot mogelijk internationaal wantrouwen, maar vooral tot een zwaardere schuldenlast.
Het is aan te bevelen dat de huidige regering het besluit neemt om de conceptbegroting van 2027 in ieder geval te laten opmaken op basis van de internationaal aanvaardbare methode, waarin leningen en schenkingen als financieringsmiddelen worden aangemerkt. Dit zal de geloofwaardigheid versterken, bovendien zal het besef dat er daadwerkelijk structurele hervormingen gewenst zijn om de begroting duurzaam in evenwicht te brengen bij vele stakeholders in de gemeenschap en daarbuiten beter en sneller kunnen doordringen.
Armand Zunder,
Economist.