Door Caroline Fredrickson (zie foto), directrice van de Onderzoeksafdeling van de Internationale Arbeidsorganisatie (ILO)
Dertig jaar geleden kwamen 186 landen bijeen in Kopenhagen voor de eerste Wereldtop voor Sociale Ontwikkeling. Destijds was dit de grootste bijeenkomst van wereldleiders ooit. Aan het einde van de top was hun agenda duidelijk: de uitdagingen waarmee onze samenlevingen worden geconfronteerd zijn wereldwijd, en de oplossingen ook.
Als reactie beloofden regeringen mensen centraal te stellen in de mondiale ontwikkeling. Zij erkenden dat sociale rechtvaardigheid de basis moet zijn voor economische vooruitgang, als deze vooruitgang duurzaam wil zijn. Dit betekent dat mensen, ongeacht geslacht, nationaliteit, achtergrond of geboorteplaats, het recht hebben om waardig te leven, met gelijke kansen om te werken, te groeien en succesvol te zijn. Samenlevingen die zijn gebouwd op eerlijkheid functioneren beter, vertrouwen meer en groeien sterker.
Het consensusdocument van de top werd de hoeksteen van de Duurzame Ontwikkelingsagenda van de Verenigde Naties en de 17 Duurzame Ontwikkelingsdoelen (SDG’s). Sinds 2015 vormen de SDG’s het blauwdruk voor het bereiken van een sociaal rechtvaardige, vreedzame en duurzame wereld. De deadline voor realisatie is vastgesteld op 2030.
Sinds die eerste top is onze wereld op veel manieren verbeterd. Een nieuw rapport van de ILO, The State of Social Justice, laat zien dat extreme armoede is gedaald van 39% naar 10% van de wereldbevolking. Kinderarbeid onder kinderen jonger dan 14 jaar is gehalveerd en voor het eerst in de geschiedenis heeft meer dan de helft van de wereldbevolking enige vorm van sociale bescherming, zoals een pensioen of werkloosheidsverzekering.
Toch laat het rapport zien dat ondanks tientallen jaren van inspanningen grote ongelijkheden blijven bestaan. De plaats van geboorte bepaalt nog steeds meer dan de helft van het levenslange inkomen van een persoon. Wereldwijd overleven meer dan 800 miljoen mensen van minder dan drie dollar per dag. Daarom staat het behalen van de SDG-doelen van 2030 op het spel. Bijvoorbeeld bij SDG 8 over fatsoenlijk werk en economische groei lopen we ver achter, met slechts twee derde – of 66% – van de indicatoren behaald.
Als we de levensomstandigheden voor iedereen willen verbeteren en sociale rechtvaardigheid willen bereiken, is het versnellen van de SDG’s cruciaal. Fatsoenlijk werk is een belangrijke rode draad die de SDG’s met elkaar verbindt, omdat fatsoenlijk werk meer is dan alleen in het levensonderhoud voorzien: het is een barometer voor hoe goed het gaat met de samenleving als geheel, inclusief gezondheid, onderwijs, gelijkheid en verantwoord consumeren en produceren. Wanneer werk productief, eerlijk betaald, veilig, rechtvaardig en inclusief is, vrij gekozen en met rechten, hebben we sociale rechtvaardigheid.
Maar fatsoenlijk werk ontstaat niet vanzelf. De geschiedenis toont aan dat, zonder sterke instituties, productiviteitswinsten niet leiden tot betere levens. Instituties versterken fundamentele mensenrechten, zoals recht op onderwijs en een gezonde leefomgeving, en zorgen voor gelijke kansen, eerlijke verdeling en een stem voor zowel werknemers als werkgevers. Sociaal overleg is de meest effectieve manier om de belangen van werknemers en werkgevers in evenwicht te brengen en groei eerlijk te maken.
Op dit moment worden onze instituties op de proef gesteld. Drie grote transities hervormen overal de wereld van werk: de gevolgen van een warmere planeet en de overgang naar een groenere economie, de digitale revolutie en demografische veranderingen. Deze transformaties creëren nieuwe banen en maken oude banen overbodig. Ze bieden kansen, maar kunnen ook bestaande ongelijkheden verdiepen. Hoe deze veranderingen zich zullen ontwikkelen hangt grotendeels af van de keuzes die samenlevingen vandaag maken.
In november 2025 zal de tweede Wereldtop voor Sociale Ontwikkeling plaatsvinden in Doha. Deze wereldwijde bijeenkomst zal opnieuw regeringsvertegenwoordigers, werknemers, werkgevers en het maatschappelijk middenveld samenbrengen, ruim drie decennia na de eerste top. Het is een cruciaal moment om eerdere beloften om te zetten in echte verandering.
We moeten de belofte van Kopenhagen herbevestigen: dat sociale rechtvaardigheid en inclusieve economische ontwikkeling van iedereen zijn en in ieders belang liggen. Maar bovenal moeten we daadkrachtig handelen. Het door de ILO geleide Global Coalition for Social Justice biedt een platform om ons in de juiste richting te bewegen. Het brengt al regeringen, werkgevers- en werknemersorganisaties en andere partners samen om actie en samenwerking te versnellen richting sociale rechtvaardigheid en fatsoenlijk werk voor iedereen.
Als het ons lukt, kunnen we ervoor zorgen dat economische productiviteit en sociale vooruitgang met elkaar verbonden zijn. Want uiteindelijk is sociale rechtvaardigheid geen onmogelijk ideaal. Het is de enige weg naar een duurzame toekomst voor ons allemaal.